Người bác sĩ bước ra từ chiến trường

PGS.TS.BS Vũ Hữu Vĩnh hiện là Trưởng khoa Ngoại Lồng ngực tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn, nguyên Trưởng khoa Ngoại Lồng ngực tại một viện danh tiếng tại TP.HCM, với hơn 40 năm phẫu thuật tim mạch – lồng ngực.

Năm 1979, khi chiến tranh biên giới nổ ra, ông được động viên nhập ngũ và được phân công học Quân y. Từ bước ngoặt gắn liền với thời cuộc ấy, ông đã gắn bó với nghề y suốt hơn 40 năm.

Những năm tháng ‘tập trận với tử thần’ ở đảo Thổ Chu

Năm 1985, khi vừa ra trường, bác sĩ Vũ Hữu Vĩnh nhận nhiệm vụ Đội trưởng đội phẫu, Bác sĩ chủ nhiệm Quân y D581, đóng quân tại đảo Thổ Chu. Trong điều kiện chiến sự còn căng thẳng, cơ sở vật chất thiếu thốn trăm bề, mỗi quyết định của bác sĩ khi đó đều gắn liền với ranh giới sinh – tử.

Ông nhớ lại: ‘Ngày ấy, dụng cụ thì có, nhưng thuốc men gần như không. Dịch truyền khan hiếm đến mức chúng tôi phải thay bằng… nước dừa. Điện cũng không có, nồi hấp vô trùng phải quay tay. Những ca mổ ruột thừa, vết thương chiến đấu buộc phải làm ngay trên đảo, nếu không bệnh nhân chỉ còn chờ chết.’

Du học Nhật Bản – nền móng cho hành trình tiên phong

Từ 1993-2001, ông học tập tại Nhật, thực tập ở Tokyo rồi nghiên cứu sinh tại Đại học Kyoto – trung tâm y học hàng đầu châu Á.

Theo ông, điều quan trọng nhất ông học được không phải là ‘công nghệ cao siêu’ mà là cách tư duy, tầm nhìn, kỷ luật và văn hóa khoa học. Từ Nhật, ông mời các thầy về một bệnh viện tại Việt Nam, khai mở phẫu thuật tim vốn bị ‘phong bế’ nhiều năm. ‘Phải có người khởi xướng, có người dám đi trước thì mới có người nối bước,’ ông nhấn mạnh.

Từ Kyoto trở về – hành trang trí tuệ và khát vọng đổi mới

Trở về từ Nhật Bản năm 2001, ông công tác tại hầu hết các Bệnh viện danh tiếng tại Việt Nam. Tại đây, ông lần lượt đảm nhiệm các vị trí từ bác sĩ điều trị, Phó khoa, rồi Trưởng khoa Ngoại Lồng ngực.

Trong hơn hai thập niên, ông cùng đồng nghiệp từng bước triển khai hàng loạt kỹ thuật tiên phong tại Việt Nam: tạo hình khí quản, điều trị lõm ngực, phẫu thuật nội soi cắt thùy phổi, mổ robot… Thành công từ những ca mổ này, ông cũng được nhiều bệnh viện trong khu vực Đông Nam Á mời sang để trực tiếp phẫu thuật cho người bệnh.

Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn – Nơi giữ trọn tinh thần người thầy thuốc

Tháng 2.2025, PGS.TS.BS Vũ Hữu Vĩnh chính thức nhận nhiệm vụ Trưởng khoa Ngoại Lồng ngực tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn.

‘Tôi không muốn bị cuốn vào cuộc chơi quảng cáo, tô vẽ hào nhoáng để thu hút bệnh nhân. Điều tôi cần là một nơi có thể tiếp tục làm nghề đúng nghĩa, được quyền quyết định mổ hay không mổ chỉ dựa trên lợi ích của người bệnh,’ ông chia sẻ.

Tại Nam Sài Gòn, bác sĩ Vĩnh vẫn tiếp tục đảm nhận những ca khó – kể cả những trường hợp từng bị nơi khác từ chối. ‘Có những ca, nếu không làm thì chắc chắn tử vong. Lúc ấy, không có đường lùi. Tôi chọn mổ, và thật may mắn là phần lớn đều thành công,’ ông nói.

Ca mổ khó – nỗi ám ảnh và niềm hạnh phúc

Nhắc lại thời Thổ Chu, có một ca viêm ruột thừa cấp tính buộc phải mổ ngay giữa điều kiện vô cùng thiếu thốn: không kháng sinh đầy đủ, không dịch truyền, thậm chí phải truyền nước dừa thay thế. ‘Cái giá của sự chậm trễ là sinh mạng con người. Nên có những lúc, chúng tôi chỉ còn cách liều lĩnh mà mổ, vừa run sợ vừa quyết tâm,’ ông kể.

Khi về Bệnh viện Nam Sài Gòn, áp lực ấy vẫn không hề giảm bớt. ‘Ở đây, nhiều trường hợp tìm đến đã qua nhiều bệnh viện khác, nên càng khó. Nếu mình không dám làm thì đồng nghĩa với bỏ rơi bệnh nhân. Nhưng nếu làm, thì chỉ còn cách dồn hết tâm sức để giành lại sự sống cho họ,’ ông chia sẻ.

Những trăn trở chưa nguôi

Dẫu trải qua hơn bốn thập kỷ, ông thừa nhận có một nỗi trăn trở chưa bao giờ vơi bớt: sự hiểu biết và sự đồng thuận của xã hội dành cho ngành y.

Ông tâm sự: ‘Bản thân tôi không sợ khó, không ngại mổ ca nặng. Nhưng cái đau nhất là khi những nỗ lực cứu người bị hiểu sai, hay thậm chí bị công kích. Cái đó mới khiến bác sĩ trăn trở cả đời’.

Thông điệp gửi đến người bệnh và đồng nghiệp

Bác sĩ Vũ Hữu Vĩnh luôn giữ một triết lý đơn giản: ‘Điều gì cần thì làm, không cần thì thôi’. Ông phản đối việc lạm dụng chỉ định, xét nghiệm hay thuốc men vượt quá mức cần thiết, bởi hơn ai hết, ông hiểu bệnh nhân mong chờ ở bác sĩ sự minh bạch, trí tuệ và tấm lòng hơn là những hóa đơn dài dằng dặc.

Với đồng nghiệp và thế hệ trẻ, ông muốn nhắn nhủ rằng: Khi một bác sĩ biết nhận lỗi để rút kinh nghiệm, biết gắng sức hết mình trong ca mổ dù khó khăn, thì y đức tự khắc sẽ được bồi đắp và lan tỏa.

Một đời thầy thuốc – Cống hiến cho Tổ quốc

Từ chiến trường khốc liệt ở Thổ Chu, những ngày mổ cấp cứu giữa thiếu thốn trăm bề, đến hơn bốn thập kỷ sau, nơi phòng mổ hiện đại tại Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Nam Sài Gòn, hành trình của bác sĩ Vĩnh luôn nhất quán: dấn thân, trung thực và tận tâm. Với ông, thành tựu lớn nhất không phải danh hiệu hay vị trí, mà là từng bệnh nhân được cứu sống.

Trong dòng chảy của y học Việt Nam, dấu ấn mà ông để lại không chỉ là những kỹ thuật tiên phong, mà còn là một triết lý hành nghề giản dị: ‘Cứu người trước hết, mọi thứ khác xã hội sẽ an bài’.