Tình trạng bị trĩ sau sinh là nỗi ám ảnh thầm kín của nhiều mẹ bỉm, khi những cơn đau rát, chảy máu hay vướng cộm vùng hậu môn khiến việc chăm con và sinh hoạt hằng ngày trở nên khó khăn. Vậy, mẹ sau sinh bị trĩ là do đâu? Bị bệnh trĩ sau khi sinh phải làm sao? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.

Nguyên nhân gây trĩ sau sinh

Tình trạng bị trĩ sau sinh thường không xuất hiện đột ngột mà là kết quả của quá trình tăng áp lực kéo dài lên hệ tĩnh mạch hậu môn – trực tràng trong và sau thai kỳ. Sau sinh, cơ thể mẹ vẫn chưa hồi phục hoàn toàn, khiến các yếu tố cơ học và nội tiết dễ tiếp tục tác động tiêu cực lên vùng này. Các nguyên nhân phổ biến gây trĩ sau sinh bao gồm:

• Áp lực khi mang thai: Tử cung to dần đè ép tĩnh mạch vùng chậu, cản trở lưu thông máu, khiến mạch trĩ giãn phồng.
• Táo bón mạn tính trong thai kỳ: Phân khô cứng làm mẹ phải rặn mạnh, gây tăng áp lực lên thành trực tràng.
• Rặn nhiều, sinh thường kéo dài: Làm tăng đột ngột áp lực ổ bụng, khiến búi trĩ hình thành hoặc sa xuống.
• Thay đổi nội tiết tố: Progesterone tăng cao làm thành mạch giãn, máu ứ trệ tại vùng hậu môn.
• Chế độ ăn thiếu xơ, ít vận động sau sinh: Khiến nhu động ruột chậm, dễ táo bón, làm trĩ nặng thêm.

Dấu hiệu nhận biết bệnh trĩ sau sinh

1. Triệu chứng thường gặp

Khi bị trĩ sau sinh, nhiều mẹ gặp các biểu hiện bất thường ở vùng hậu môn – trực tràng. Những dấu hiệu này có thể xuất hiện riêng lẻ hoặc đồng thời, ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt hàng ngày:

• Chảy máu khi đi tiêu: Do niêm mạc tĩnh mạch trĩ bị rách, thường thấy máu đỏ tươi nhỏ giọt hoặc dính trên giấy.
• Cảm giác cộm, đau rát, khó chịu vùng hậu môn: Xuất hiện sau mỗi lần đại tiện hoặc khi ngồi lâu.
• Sờ thấy búi trĩ lòi ra ngoài: Là dấu hiệu cho thấy trĩ đã chuyển sang giai đoạn nặng hơn.
• Ngứa, tiết dịch quanh hậu môn: Gây viêm kích ứng da và mùi khó chịu.

2. Khi nào cần đi khám bác sĩ?

Tình trạng bị trĩ sau sinh nếu không được xử trí sớm có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm. Mẹ cần đi khám ngay khi có các biểu hiện bất thường sau:

• Triệu chứng kéo dài hơn 1 tuần không cải thiện: Đau rát, cộm vướng kéo dài dù đã thay đổi chế độ ăn và sinh hoạt.
• Búi trĩ sa ra ngoài sau đại tiện: Báo hiệu trĩ chuyển sang giai đoạn II (có thể tự co, chưa cần dùng tay đẩy vào) hoặc III (cần dùng tay để đẩy vào), nên thăm khám sớm để tránh biến chứng.
• Chảy máu nhiều, đau dữ dội: Có thể báo hiệu tình trạng sa nghẹt hoặc tắc mạch trĩ.
• Xuất hiện dấu hiệu nhiễm trùng, sốt, sưng viêm: Nguy cơ lan rộng sang mô quanh hậu môn, cần được điều trị y tế ngay.

Bị trĩ sau sinh có gây nguy cơ gì không?

Phần lớn trường hợp bị trĩ sau sinh là lành tính, tuy nhiên bệnh có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe và chất lượng sống của mẹ. Khi búi trĩ sưng to, chảy máu kéo dài, người bệnh có nguy cơ thiếu máu, nghẹt hoặc hoại tử búi trĩ, thậm chí nhiễm trùng vùng hậu môn nếu không được điều trị kịp thời. Ngoài ra, cảm giác đau rát và bất tiện kéo dài còn gây căng thẳng, tự ti, ảnh hưởng đến tâm lý và đời sống vợ chồng sau sinh.

Bị trĩ sau sinh phải làm sao?

Bị trĩ sau sinh được xử trí bằng cách duy trì chế độ ăn giàu chất xơ, uống đủ nước, hạn chế rặn khi đi vệ sinh và ngâm ấm để giảm khó chịu. Tình trạng này cần được đánh giá khi đau nhiều, chảy máu kéo dài hoặc búi trĩ không co hồi sau chăm sóc ban đầu.

1. Thay đổi lối sống và chế độ ăn

Đây là nền tảng quan trọng giúp người bị trĩ sau sinh cải thiện lưu thông máu vùng hậu môn – trực tràng và ngăn bệnh tiến triển nặng hơn. Mẹ nên bắt đầu từ những điều chỉnh đơn giản nhưng duy trì đều đặn:

• Tăng cường chất xơ, rau xanh, uống đủ nước: Giúp làm mềm phân, hạn chế táo bón.
• Tránh ngồi lâu hoặc rặn mạnh khi đi vệ sinh: Giúp giảm áp lực lên tĩnh mạch trĩ.
• Tập thể dục nhẹ nhàng (đi bộ, yoga sau sinh): Giúp cải thiện tuần hoàn máu vùng chậu.
• Giữ vùng hậu môn sạch, khô ráo, mặc quần áo thoáng mát: Hỗ trợ ngăn viêm nhiễm, đặc biệt khi búi trĩ đã sa ra ngoài hậu môn.
• Nghỉ ngơi và giữ tinh thần thoải mái: Giúp cơ thể hồi phục và ổn định tuần hoàn tĩnh mạch.

2. Điều trị bằng thuốc

Trong giai đoạn cho con bú, việc điều trị cho người bị trĩ sau sinh cần được cân nhắc kỹ để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và bé. Các loại thuốc được lựa chọn nên có nguồn gốc tự nhiên, tránh tác dụng toàn thân mạnh:

• Thuốc bôi trĩ hoặc đặt hậu môn chứa witch hazel, hydrocortisone liều thấp: Giảm đau, giảm sưng và an toàn nếu dùng đúng hướng dẫn.
• Thuốc uống giảm đau, chống viêm hoặc tăng bền tĩnh mạch: Chỉ dùng khi có chỉ định từ bác sĩ.

Lưu ý, mẹ bầu tuyệt đối không tự ý mua thuốc vì nhiều hoạt chất có thể ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ, gián tiếp ảnh hưởng đến trẻ sơ sinh.

3. Can thiệp bằng thủ thuật và phẫu thuật

Khi bị trĩ sau sinh ở mức độ nặng (độ III – IV), các phương pháp bảo tồn (điều chỉnh lối sống, dùng thuốc…) có thể không còn hiệu quả. Lúc này, bác sĩ có thể cân nhắc thủ thuật xâm lấn tối thiểu hoặc phẫu thuật cắt trĩ nếu mẹ đã hồi phục tốt sau sinh, trong đó bao gồm:

• Thủ thuật thắt búi trĩ bằng vòng cao su, chích xơ, laser: Giúp làm teo hoặc loại bỏ búi trĩ ít đau, ít chảy máu.
• Phẫu thuật Longo hoặc Milligan-Morgan: Dành cho trĩ sa nhiều, gây biến chứng.

Lưu ý, để chọn được phương pháp điều trị phù hợp, mẹ cần trao đổi kỹ với bác sĩ, đặc biệt khi đang cho con bú: Một số phương pháp có thể cần trì hoãn để tối ưu sức khỏe cho cả mẹ và bé.

Trĩ sau sinh bao lâu thì khỏi? Có tự hết không?

Thời gian hồi phục khi bị trĩ sau sinh phụ thuộc vào mức độ tổn thương và cách chăm sóc của từng người. Cụ thể:

• Với trĩ nhẹ (độ I): Búi trĩ có thể co lại sau vài tuần nếu mẹ duy trì chế độ ăn uống, sinh hoạt hợp lý và tránh táo bón.
• Với trĩ độ II – III: Thời gian phục hồi có thể kéo dài hàng tháng, đặc biệt nếu búi trĩ sa thường xuyên hoặc kèm chảy máu.

Trong một số trường hợp, bị trĩ sau sinh có thể tự khỏi nếu búi trĩ nhỏ, không gây đau nhiều và xuất hiện tạm thời do thay đổi nội tiết hoặc áp lực trong thai kỳ. Tuy nhiên, nếu búi trĩ đã sa, đau rát hoặc chảy máu kéo dài, bệnh thường không tự hết mà dễ tái phát, nhất là khi người mẹ ít vận động, ăn thiếu chất xơ hoặc bị táo bón mạn tính. Vì vậy, thăm khám sớm là lựa chọn tối ưu mà mẹ bỉm nên cân nhắc, giúp điều trị an toàn và rút ngắn thời gian hồi phục.

Cách phòng ngừa trĩ sau sinh

1. Trong thời kỳ mang thai

Phòng ngừa bị trĩ sau sinh nên bắt đầu ngay từ tam cá nguyệt thứ hai – thời điểm thai nhi phát triển nhanh và áp lực vùng chậu tăng cao. Việc điều chỉnh lối sống, chế độ ăn giúp mẹ hạn chế táo bón – yếu tố chính dẫn đến hình thành búi trĩ. Theo đó, mẹ bầu nên:

• Ăn nhiều chất xơ từ rau, củ, quả, ngũ cốc nguyên hạt: Giúp tăng nhu động ruột, làm mềm phân.
• Uống đủ 2–2,5 lít nước mỗi ngày: Hỗ trợ tiêu hóa và giảm khô cứng phân.
• Duy trì vận động nhẹ như đi bộ, yoga bầu: Giúp lưu thông máu vùng chậu, giảm nguy cơ hình thành búi trĩ.

Tình trạng bị trĩ sau sinh thường là hệ quả của áp lực dồn nén trong thai kỳ, kết hợp với quá trình rặn đẻ. Để hiểu rõ hơn về nguồn gốc và cơ chế phát triển bệnh, cần xem xét từ giai đoạn trước đó. Việc nghiên cứu nguyên nhân bị trĩ khi mang thai sẽ giúp các mẹ bầu rút kinh nghiệm và áp dụng các biện pháp dự phòng hiệu quả cho lần mang thai tiếp theo.

2. Sau sinh

Sau khi sinh, nguy cơ bị trĩ vẫn còn cao nếu không chăm sóc đúng cách. Giai đoạn này, mẹ nên tập trung vào các thói quen hỗ trợ tuần hoàn máu và bảo vệ niêm mạc vùng hậu môn như:

• Tránh ngồi lâu một tư thế: Giảm áp lực trực tiếp lên tĩnh mạch trĩ.
• Giữ vệ sinh hậu môn sạch, khô: Ngăn ngừa viêm nhiễm và kích ứng.
• Ăn uống cân bằng, nhiều xơ và nghỉ ngơi đủ giấc: Giúp phòng ngừa táo bón, hỗ trợ cơ thể phục hồi nhanh.

Bệnh trĩ sau sinh khiến nhiều mẹ âm thầm chịu đựng, trong khi Trung tâm Sản Phụ khoa phối hợp Trung tâm Nội soi – Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa tại Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh cung cấp phác đồ đa mô thức giúp giảm khó chịu, kiểm soát triệu chứng và cá nhân hóa điều trị, hỗ trợ phục hồi thể chất lẫn tinh thần an toàn cho giai đoạn hậu sản.

Tóm lại, tình trạng bị trĩ sau sinh là vấn đề phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu mẹ phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Việc thăm khám kịp thời giúp bác sĩ xác định mức độ tổn thương và hướng dẫn phương pháp an toàn, hiệu quả nhất. Mẹ nên tránh tự ý dùng thuốc hay mẹo dân gian, đồng thời kết hợp chăm sóc dinh dưỡng và sinh hoạt hợp lý để đẩy nhanh quá trình hồi phục.