Lộ diện “công thức” siêu lợi nhuận

Trong nhiều năm, Mailisa xây dựng hình ảnh như một “đế chế làm đẹp” với 17 chi nhánh trên cả nước, không gian lộng lẫy, các sự kiện quy tụ dàn sao Vbiz và những màn roadshow siêu xe gây ồn ào mạng xã hội.

Song, chỉ trong ít ngày, bức tranh hào nhoáng ấy đảo chiều khi bà Phan Thị Mai (Mailisa) và chồng là ông Hoàng Kim Khánh bị Cơ quan Cảnh sát điều tra – Bộ Công an bắt tạm giam để điều tra tội Buôn lậu liên quan đến Công ty MK Skincare và nhiều đơn vị khác.

Từ những thông tin điều tra bước đầu, cơ quan chức năng hé lộ cách hệ thống này biến các sản phẩm mỹ phẩm gia công giá rẻ thành hàng cao cấp, thu lợi hàng nghìn tỷ đồng. Trong danh mục kinh doanh, các sản phẩm của Mailisa có giá từ vài trăm nghìn đến gần 3 triệu đồng; riêng bộ mỹ phẩm Doctor Magic – được quảng cáo là “hàng hiệu, giá bình dân” – bán chạy nhất, với mức 2,3 – 2,7 triệu đồng/bộ và phân phối rộng từ cửa hàng đến thương mại điện tử, qua các đại lý gắn với nhiều nhân vật nổi tiếng.

Trong khi đó, theo Bộ Công an, nguồn gốc thực của những sản phẩm này lại là hàng giá rẻ từ Quảng Châu, không đạt tiêu chuẩn để được cấp giấy chứng nhận lưu hành tự do (CFS).

Nhằm hợp thức hóa hồ sơ, vợ chồng Mailisa cùng một số đối tượng bị cáo buộc đã lập hợp đồng giả, thay đổi xuất xứ từ Quảng Châu sang “Hong Kong (Trung Quốc)”, xin cấp CFS tại đây rồi nhập về Việt Nam qua Công ty MK Skincare . Chỉ riêng 3 trong tổng số khoảng 100 sản phẩm chủ đạo, cơ quan điều tra ước tính khoản thu lợi bất chính đã lên đến hàng nghìn tỷ đồng.

Cơ chế tạo ra lợi nhuận “khủng” này nằm ở sự chênh lệch giữa giá gốc và giá bán. Một lọ kem hay chai serum được sản xuất theo phương thức OEM hoặc ODM (gọi chung là mỹ phẩm gia công cho thương hiệu) với chi phí rất thấp, khi gắn mác “Doctor Magic – mỹ phẩm cao cấp Hong Kong”, đặt trong không gian sang trọng, xuất hiện cùng siêu xe, kim cương và hoa hậu, lập tức trở thành “hàng hiệu” đúng nghĩa. Đó là lý do vì sao các sản phẩm giá gốc vài chục nghìn đồng có thể bán ra với giá cao gấp cả trăm lần.

Chuyên gia đại diện Hiệp hội Quảng cáo cho rằng, hình ảnh chủ thương hiệu gắn với hình ảnh giàu có tạo cảm giác “uy tín”, khiến người tiêu dùng dễ bỏ qua nghi ngờ về xuất xứ hay chất lượng thật của sản phẩm. Hệ sinh thái phân phối đa tầng – từ chuỗi thẩm mỹ viện, mạng xã hội, sàn thương mại điện tử đến các buổi livestream – góp phần khuếch đại mức độ phủ sóng và doanh số.

Lọ kem vài chục nghìn bán giá hàng triệu

Theo khảo sát của PV Tiền Phong về thị trường gia công mỹ phẩm ở Trung Quốc cho thấy, khoảng cách giá sản phẩm của hệ thống Mailisa không hề bất ngờ. Chỉ cần tìm cụm từ “gia công mỹ phẩm” trên các nền tảng như 1688, Taobao, Baidu hay Xiaohongshu … hàng loạt dịch vụ sản xuất trọn gói xuất hiện với giá từ chưa đến 1 nhân dân tệ (3.700 đồng) đến 48 nhân dân tệ/bộ (178.000 đồng).

Đại diện một công ty dược mỹ phẩm tại quận Bạch Vân, thành phố Quảng Châu (tỉnh Quảng Đông) xác nhận với phóng viên rằng, mức giá gia công mỹ phẩm phổ biến chỉ 13-18 tệ/sản phẩm tùy số lượng. Riêng với đơn hàng lớn với hơn 10.000 sản phẩm, giá giảm chỉ còn hơn 37.000 đồng mỗi món.

Một doanh nghiệp khác chuyên sản xuất bộ dưỡng da cao cấp cho các thẩm mỹ viện cho biết, giá trọn bộ 3-5 sản phẩm dưỡng da dao động 32-38 tệ (119.000 – 141.000 đồng), tùy quy mô đặt hàng. Nhiều đơn vị còn hỗ trợ trọn gói hồ sơ, thủ tục để hợp thức hóa sản phẩm.

Trao đổi với PV Tiền Phong , luật sư Hoàng Tuấn Vũ – Đoàn Luật sư TP. Hà Nội – nhận định, vụ án Mailisa cũng đặt ra yêu cầu nhìn lại các quy định pháp lý về giá, minh bạch nguồn gốc và kiểm soát chất lượng mỹ phẩm.

Theo luật sư Vũ, Luật Giá 2023 quy định rõ hàng hóa phải được niêm yết và minh bạch về các yếu tố hình thành giá; mọi thông tin gian dối về xuất xứ, thành phần, chất lượng đều vi phạm nguyên tắc này. Dù pháp luật không cấm doanh nghiệp bán sản phẩm với biên lợi nhuận cao, nhưng khi việc định giá đi kèm hành vi gian lận – như làm giả hồ sơ, sai lệch nguồn gốc, quảng cáo sai sự thật – doanh nghiệp có thể bị xử lý theo các tội danh như buôn lậu, trốn thuế, buôn bán hàng giả hoặc lừa dối khách hàng.

Trong lĩnh vực mỹ phẩm, yêu cầu về công bố tiêu chuẩn, nguồn gốc, thành phần và nhãn hàng hóa đã được nêu rõ trong Luật Chất lượng sản phẩm và Thông tư 06/2011 của Bộ Y tế. Các hành vi gian dối, buôn bán sản phẩm kém chất lượng hoặc không đúng hồ sơ đều có thể bị xử phạt hành chính, thu hồi sản phẩm, đình chỉ hoạt động; thậm chí bị truy cứu trách nhiệm hình sự nếu gây hậu quả nghiêm trọng.

Bên cạnh đó là vấn đề truy xuất nguồn gốc và xác định giá trị thật để phục vụ điều tra, truy thu và bồi thường thiệt hại; cùng trách nhiệm pháp lý liên đới giữa bên sản xuất, bên đặt hàng, phân phối và cá nhân quảng cáo nếu có dấu hiệu tiếp tay hợp thức hóa sản phẩm vi phạm.

“Vụ việc Mailisa – dù còn trong quá trình điều tra – cho thấy khoảng trống lớn trong kiểm soát thị trường mỹ phẩm và sự dễ tổn thương của người tiêu dùng trước những sản phẩm được “phù phép” bằng vỏ bọc sang trọng . Từ những lọ kem giá vài chục nghìn đến mức giá bán hàng triệu đồng là khoảng cách không chỉ của lợi nhuận, mà còn của niềm tin, sự minh bạch và trách nhiệm trong ngành làm đẹp”, luật sư Vũ nhấn mạnh.