Chiều 28/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn.

Phát biểu thảo luận, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thuỷ (Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội) cho hay, qua thảo luận cả ở tổ và hội trường, có không ít đại biểu đã đề cập đến tình trạng trùng lặp giữa các loại quy hoạch, đặc biệt là giữa Quy hoạch tỉnh và Quy hoạch chung thành phố.

Đây là vấn đề không mới nhưng ngày càng bộc lộ rõ hơn sau khi chúng ta vừa thực hiện việc sắp xếp đơn vị hành chính và đang đẩy mạnh hoàn thiện hệ thống quy hoạch quốc gia.

Nữ đại biểu ghi nhận một điểm tiến bộ rất quan trọng của dự thảo Luật là đã đưa ra định nghĩa về đô thị không gắn với tên gọi đơn vị hành chính, coi đô thị là phạm vi không gian tập trung dân cư sinh sống có mật độ cao và chủ yếu hoạt động trong lĩnh vực phi nông nghiệp, có cơ sở hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội đồng bộ, hiện đại, là trung tâm tổng hợp hoặc chuyên ngành có vai trò thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội của vùng, quốc gia thay vì là phạm vi địa giới của một đơn vị hành chính có tính chất đô thị.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên họp. (Ảnh: Quốc hội)

Đây là hướng tiếp cận đúng, hiện đại, tách bạch giữa đô thị và nông thôn và phù hợp với tinh thần Nghị quyết 06 của Bộ Chính trị. Tuy nhiên, điều đáng tiếc là tư duy tiến bộ này chưa được luật hóa xuyên suốt trong toàn bộ dự thảo. Ở một số điều khoản khác trong dự thảo vẫn mặc định rằng một đơn vị hành chính mang tên “thành phố” thì toàn bộ địa giới của đơn vị đó được xác định là đô thị hoặc toàn bộ đặc khu hay xã cũng có thể được xác định là đô thị, đô thị mới.

Theo bà Thuỷ, đô thị là một không gian chức năng với các đặc trưng như mật độ dân số cao, tỷ lệ lao động phi nông nghiệp, mức độ phát triển hạ tầng…; còn đơn vị hành chính chỉ là cách phân chia đơn vị lãnh thổ để phục vụ yêu cầu quản lý về mặt hành chính của Nhà nước.

Nhưng theo cách chúng ta đang làm và vẫn đang được quy định trong dự thảo Luật, thì nơi nào mang tên “thành phố” đều được xem là một đô thị, bất kể tính chất đô thị thực tế của từng khu vực bên trong. Hệ quả là phạm vi quy hoạch đô thị bị mở rộng một cách cơ học, trùm lên cả những vùng thuần nông vốn không mang đặc trưng đô thị.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Nguyễn Phương Thuỷ. Ảnh: Quốc hội

“Thực tiễn phát triển đô thị của nước ta cho thấy rõ sự chênh lệch ngày càng lớn giữa tên gọi hành chính và tính chất đô thị. Một tỉnh như Quảng Ninh có mức độ đô thị hóa lên tới 75%, với quá nửa số đơn vị hành chính trực thuộc là các phường, thuộc nhóm cao nhất cả nước.

Trong khi đó, một số thành phố trực thuộc Trung ương sau khi thực hiện sắp xếp vừa rồi như Hải Phòng chỉ có mức độ đô thị hóa đạt khoảng 50%, Đà Nẵng là trên 54%, Cần Thơ chỉ xấp xỉ 40% với số lượng các phường chỉ chiếm từ 25 – 40%. Rõ ràng, tên gọi hành chính hoàn toàn không phản ánh được mức độ đô thị hóa thực sự”, đại biểu đoàn Hà Nội nêu rõ.

Tải VPBank

Theo bà, chính sự “lệch pha” giữa cái “vỏ” hành chính và cái “ruột” đô thị là nguyên nhân gốc rễ dẫn tới các xung đột trong hệ thống quy hoạch, tạo ra sự trùng lặp giữa Quy hoạch tỉnh và Quy hoạch chung thành phố, đồng thời dẫn đến những hệ lụy rất lớn.

Trước hết, đó là sự trùng lặp mang tính cấu trúc giữa Quy hoạch tỉnh và Quy hoạch chung thành phố. Quy hoạch tỉnh theo dự thảo Luật Quy hoạch sửa đổi đã bao trùm toàn bộ không gian cấp tỉnh, trong đó có cả hệ thống đô thị và nông thôn.

Nếu vẫn duy trì Quy hoạch chung thành phố theo địa giới đơn vị hành chính, thì bản quy hoạch này sẽ tiếp tục mô tả lại gần như toàn bộ cấu trúc không gian đã được Quy hoạch tỉnh định hướng.

Cả 2 bản quy hoạch đều trình bày về bố trí không gian phát triển, quy mô sử dụng đất, phân khu chức năng, hệ thống hạ tầng kỹ thuật khung, yêu cầu về bảo vệ môi trường – chỉ khác nhau ở cách diễn đạt.

Tuy nhiên, hệ quả nghiêm trọng hơn nằm ở sự mâu thuẫn, chồng chéo giữa 2 hệ thống quy hoạch: thẩm quyền phê duyệt khác nhau, trình tự, thủ tục khác nhau và thời hạn, tầm nhìn quy hoạch cũng khác nhau.

Trong các dự thảo Luật, thẩm quyền phê duyệt Quy hoạch tỉnh (bao gồm cả thành phố) dự kiến được phân quyền cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, còn Quy hoạch chung thành phố mặc dù là cấp quy hoạch thấp hơn song vẫn phải trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Quy hoạch chung thành phố theo dự thảo có thời hạn là từ 20-25 năm, trong khi Quy hoạch tỉnh chỉ có thời hạn 10 năm. Khi Quy hoạch tỉnh thay đổi thì gần như chắc chắn Quy hoạch chung thành phố cũng sẽ bị ảnh hưởng.

Đại biểu họp phiên toàn thể tại hội trường. (Ảnh: Quốc hội)

Những mâu thuẫn như vậy, theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, không chỉ mang tính kỹ thuật mà đang tạo ra điểm nghẽn thể chế, khiến thủ tục hành chính tăng lên đáng kể.

Mall) Loa Kiểm Âm Bluetooth EDIFIER MR3/MR5 I Công Suất 36W | Bluetooth 5.4 |

Ở nhiều địa phương, có thực tế là khi một dự án cần điều chỉnh quy hoạch cục bộ, cơ quan chức năng buộc phải xem xét cả Quy hoạch tỉnh và Quy hoạch chung thành phố; nếu hai bản quy hoạch không khớp về chỉ tiêu dân số, đất đai hay hạ tầng, thì thủ tục xem xét, xin ý kiến, điều chỉnh lại kéo dài thêm nhiều tháng.

Đặc biệt ở những đô thị lớn đang chịu áp lực phát triển mạnh, độ trễ này có thể làm mất cơ hội đầu tư, hạn chế khả năng cạnh tranh của địa phương. Đây là những vấn đề liên quan trực tiếp đến hiệu lực quản lý, chi phí xã hội và tốc độ phát triển của nền kinh tế.

Từ những phân tích nêu trên, đại biểu cho rằng, không nên tiếp tục quy định về “Quy hoạch chung thành phố” mà các nội dung cần thiết của quy hoạch này nên được tích hợp ngay trong Quy hoạch tỉnh. Theo bà Thuỷ, thành phố Hà Nội đang nghiên cứu, đề xuất và sẽ báo cáo Quốc hội cho phép được gộp chung 2 quy hoạch này trong 1 nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù xây dựng và phát triển Thủ đô.

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp đề nghị Luật này chỉ quy định việc lập Quy hoạch chung đô thị đối với các đô thị thuộc hệ thống đô thị quốc gia và các đô thị mới dự kiến hình thành.

Với cách tiếp cận này, 1 đô thị có thể nằm trọn trong 1 đơn vị hành chính, nhưng cũng có thể trải rộng qua nhiều địa bàn; ngược lại, 1 thành phố sẽ bao gồm nhiều không gian đô thị lẫn các vùng thuần nông phù hợp với thực tiễn phát triển vùng đô thị, đô thị vệ tinh và các mô hình đa trung tâm theo tinh thần của Nghị quyết số 06.

Bà Thuỷ cũng đề nghị Chính phủ nghiên cứu và sớm trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành quy định về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính, trong đó cần xác định rõ 1 đơn vị hành chính được công nhận là “đơn vị hành chính đô thị” khi đạt tỷ lệ dân số đô thị hoặc tỷ lệ diện tích đất đô thị ở mức đủ lớn, có thể là trên 50% hoặc mức cụ thể do cơ quan chuyên môn nghiên cứu, đánh giá.