Người phụ nữ Việt được vinh danh “Anh hùng châu Á”: “Tôi từng bị nói nhiễm HIV mà còn dám bêu mặt ra…”

Trao đổi với chị Huệ bên lề Lễ tổng kết và trao Giải Báo chí toàn quốc về phòng, chống HIV/AIDS 2025, chị Huệ tâm sự, năm 1999, khi mới 20 tuổi, chị kết hôn và bị nhiễm virus HIV mà không hề hay biết. Một năm sau, khi sinh con và phải phẫu thuật, chị được yêu cầu làm xét nghiệm. “Tôi nghe bác sĩ nói với y tá: ‘Mẹ dương tính rồi’. Lúc đó tôi không hiểu điều đó nghĩa là gì”, chị nhớ lại.

Chỉ đến khi được giải thích, chị Huệ mới biết HIV lúc bấy giờ bị đồng nhất với SIDA – đồng nghĩa với cái chết. Nỗi sợ hãi tột độ ập đến, nhất là khi sau đó chị biết mình bị lây từ người chồng đang nghiện ma túy.

Ba lần muốn tìm đến cái chết vì bị kỳ thị

“Khi biết mình nhiễm HIV, tôi tuyệt vọng và cô đơn vì bị kỳ thị”, chị Huệ nói. Lo sợ lây cho người thân, hai vợ chồng chị thuê phòng trọ gần bệnh viện.

Nhưng sự kỳ thị thời điểm đó khủng khiếp hơn chị tưởng.

“Trong 24 giờ, cả làng biết tôi bị SIDA. Ai đó từ bệnh viện đã lan tin ra ngoài. Chủ trọ đuổi chúng tôi vì sợ tôi chết tại đó thì không ai dám thuê phòng nữa”, chị Huệ chia sẻ.

Bị dồn đến bước đường cùng, chị từng nghĩ đến cái chết. Chị đã nấu “bữa cơm cuối cùng”, mua thuốc độc pha vào bát canh, dự định cho con ăn trước rồi đến vợ chồng. Nhưng tiếng khóc của đứa con mới hai tháng tuổi khiến chị bừng tỉnh. Gia đình chị tiếp tục chuyển trọ, nhưng khi chủ trọ mới biết vợ chồng chị nhiễm HIV, họ lại yêu cầu gia đình chị rời đi. Một lần nữa, chị rơi vào tuyệt vọng, may mắn được mẹ chồng đón về ở.

Lần thứ ba chị tìm đến cái chết là khi con được một tuổi, sau chuỗi ngày chịu kỳ thị nặng nề. Lúc này, chồng chị vẫn nghiện ma túy. Chị tự kết liễu đời mình nhưng không thành.

“Không dưới 3 lần tôi muốn tự tử. Người nhiễm HIV thời đó chưa chết vì bệnh đã chết vì bị kỳ thị. Tất cả vì thiếu thông tin”, chị Huệ nghẹn ngào nói.

Hành trình thu hẹp sự kỳ thị của “Anh hùng châu Á”

Ánh sáng đến khi chị được kết nối với Câu lạc bộ Hải Âu (Hải Phòng) – nơi tập hợp người nghiện, phụ nữ bán dâm và người sống chung với HIV. Đó là lần đầu tiên chị hiểu HIV thực sự lây như thế nào, rằng tiếp xúc thông thường hay ăn uống chung không truyền bệnh.

Mang tài liệu về đọc cho gia đình và hàng xóm, sự kỳ thị xung quanh chị dần giảm bớt.

Năm 2003, chị thành lập Nhóm Hoa Phượng Đỏ tại Hải Phòng – nhóm hỗ trợ người nhiễm HIV giai đoạn cuối, chăm sóc bệnh nặng và hỗ trợ khâm liệm khi họ qua đời.

“Khi tôi xuất hiện trên truyền hình, đó là cú sốc với nhiều người. Tôi từng bị người ta nói ‘nhiễm HIV mà còn dám bêu mặt ra cho thiên hạ biết’. Nhưng tôi nghĩ, nếu không ai đứng lên thì sự kỳ thị sẽ không bao giờ giảm. Tôi chọn bước ra ánh sáng thay vì giấu mình”, chị Huệ kể.

Những năm đầu làm tuyên truyền, chị tư vấn hàng chục trường hợp mỗi ngày. Có những người phụ nữ đứng trên cầu định tự tử gọi cho chị. Chị kiên nhẫn khuyên họ bình tĩnh, gặp chị để được tư vấn. Nhiều người sau đó đi xét nghiệm lại và không bị nhiễm HIV.

“Đó là những câu chuyện tôi không quên được”, chị nói.

Theo chị Huệ, sự kỳ thị với bệnh nhân nhiễm HIV giờ đây không còn dữ dội như trước nhưng vẫn tồn tại ở mức “kín đáo” hơn. Tuy vậy, người nhiễm HIV hiện đã tự tin hơn, được hỗ trợ bởi mạng lưới cộng đồng, internet và hệ thống y tế được đào tạo bài bản.

“Giải Báo chí toàn quốc về phòng, chống HIV/AIDS có ý nghĩa rất lớn”

Nói về Giải Báo chí toàn quốc về phòng, chống HIV/AIDS do Báo Sức khỏe & Đời sống và Cục Phòng chống bệnh truyền nhiễm (Bộ Y tế) phối hợp tổ chức, chị Huệ khẳng định giải thưởng giúp lan tỏa thông tin chính xác đến cộng đồng trong bối cảnh nguồn lực quốc tế cho HIV giảm dần.

“HIV không biến mất nếu chúng ta lơ là. Cần trang bị kiến thức cho người trẻ để ngăn chặn. Giải báo chí góp phần rất lớn trong việc bảo vệ người nhiễm HIV và động viên những người đang làm công tác phòng chống dịch”, chị Huệ chia sẻ.

Năm 2004, chị Phạm Thị Huệ được tạp chí TIME (Mỹ) bình chọn là một trong 10 Anh hùng tiêu biểu của châu Á, nhờ những đóng góp nổi bật trong hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS.

Chị là gương mặt điển hình của tổ chức “Các bà mẹ và người vợ”, do một tổ chức phi chính phủ Na Uy phối hợp UBND TP Hải Phòng thành lập, nhằm trợ giúp phụ nữ và gia đình chịu ảnh hưởng bởi HIV/AIDS.

Tải VPBank

Với hành trình kiên cường và cống hiến bền bỉ, chị Phạm Thị Huệ xứng đáng với danh hiệu “Nữ anh hùng châu Á”.