Đổi mới toàn diện cả về tư duy, nội dung và hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc; Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) và trợ giúp pháp lý Lê Vệ Quốc đồng chủ trì Tọa đàm.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Ngọc nhấn mạnh, Nghị quyết 66-NQ/TW đã đặt ra nhiệm vụ phải đẩy mạnh và nâng cao chất lượng công tác PBGDPL trong tình hình mới.

Luật PBGDPL sau hơn 12 năm thi hành, đã đạt được nhiều kết quả nổi bật. Tuy nhiên, để đáp ứng yêu cầu đổi mới, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số đang diễn ra mạnh mẽ, công tác PBGDPL cần được đổi mới toàn diện cả về tư duy, nội dung và hình thức. Mục tiêu là đưa pháp luật đến được với mọi đối tượng, nâng cao nhận thức và từng bước hình thành văn hóa tuân thủ pháp luật trong toàn xã hội.

Để có cơ sở lý luận và thực tiễn nhằm triển khai hiệu quả nhiệm vụ này, đồng thời góp phần sửa đổi Luật PBGDPL đạt kết quả cao, Bộ Tư pháp đã tổ chức nhiều tọa đàm để nhận diện những điểm nghẽn, bất cập trong quá trình thực thi.

Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc mong muốn các chuyên gia, nhà khoa học, lãnh đạo các bộ, ngành, địa phương từ thực tiễn công tác cho ý kiến, thảo luận để nhận diện rõ những bất cập hiện nay trong Luật PBGDPL; góp ý cụ thể vào các nhóm vấn đề cần nghiên cứu sửa đổi.

Báo cáo dẫn đề “Về tình hình thi hành Luật PBGDPL và việc sửa đổi, bổ sung Luật nhằm khắc phục bất cập, thể chế hóa kịp thời chủ trương, yêu cầu mới của Đảng về đổi mới công tác PBGDPL”, Phó Cục trưởng Cục PBGDPL và trợ giúp pháp lý Phan Hồng Nguyên cho biết, hơn 12 năm qua, công tác PBGDPL đã có những chuyển biến tích cực trong nhiều mặt.

Toàn cảnh tọa đàm

Bộ Tư pháp, các cơ quan có thẩm quyền, địa phương đã xây dựng, trình cơ quan, người có thẩm quyền ban hành hoặc ban hành theo thẩm quyền 24 văn bản quy phạm pháp luật và khoảng 7.600 văn bản khác để chỉ đạo, hướng dẫn, triển khai công tác PBGDPL; công tác lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện hoạt động PBGDPL trong hệ thống chính trị đã có nhiều thay đổi, theo hướng thực chất, hiệu quả, có trọng tâm, trọng điểm hơn.

Bên cạnh đó, Luật PBGDPL đã cơ bản xác định được trách nhiệm, phạm vi thẩm quyền của các cơ quan nhà nước và cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị, từng bước nâng cao chất lượng công tác PBGDPL.

Số lượng, chất lượng nguồn nhân lực thực hiện công tác PBGDPL từng bước được cải thiện, nâng cao, bảo đảm ngày càng tốt hơn nhiệm vụ được giao trong quản lý cũng như các hoạt động chuyên môn. Đến nay, cả nước đã có 29.683 26.731 báo cáo viên pháp luật.

Nội dung PBGDPL có trọng tâm, trọng điểm, bám sát nhu cầu xã hội, nhiệm vụ chính trị của bộ, ngành, địa phương, phù hợp hơn với từng đối tượng, địa bàn. Hình thức PBGDPL đã được thực hiện đa dạng, phong phú, sáng tạo, thể hiện màu sắc, văn hóa của từng vùng, miền…

Tuy nhiên, bên cạnh đó, Luật PBGDPL phân định chưa rõ trách nhiệm, nhiệm vụ PBGDPL chuyên ngành của một số cơ quan, tổ chức ở trung ương và địa phương; chưa rõ trách nhiệm của cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản quy phạm pháp luật trong triển khai công tác PBGDPL.

Một số quy định trong Luật PBGDPL về trách nhiệm, nhiệm vụ của cơ quan trung ương đến nay chưa phù hợp với chủ trương đẩy mạnh phân cấp, nâng cao trách nhiệm, chủ động, sáng tạo của địa phương; một số quy định không đồng bộ, thống nhất với các quy định trong lĩnh vực giáo dục, tài chính, ngân sách Nhà nước…

GS.TS Nguyễn Minh Đoan, Trường Đại học Luật Hà Nội nhìn nhận, để hoạt động PBGDPL được tiến hành thuận lợi, có hiệu quả cần xác định nội dung cho phù hợp với đối tượng cần phổ biến, giáo dục, loại hình và cấp độ phổ biến, giáo dục.

Với mỗi loại đối tượng được PBGDPL cần phải có nội dung, chương trình, hình thức và phương pháp khác nhau nhằm định hướng cả về tri thức, tình cảm và hành vi cho đối tượng được PBGDPL.

Nội dung phổ biến pháp luật không nên chỉ dừng lại ở việc thông tin về pháp luật, mà còn bao hàm cả việc tuyên truyền các chính sách, các chủ trương của Đảng, Nhà nước về một vấn đề gì đó, nhất là đối với những chính sách, văn bản pháp luật mới ban hành và cả những hoạt động pháp luật của các tổ chức, cá nhân có liên quan.

Cũng theo GS.TS Nguyễn Minh Đoan, mỗi người dân có quyền được PBGDPL, song mỗi người dân cũng có nghĩa vụ phải học tập pháp luật, sống và làm việc theo pháp luật. Do vậy, trong Luật PBGDPL nên quy định tổ chức, cá nhân khi sản xuất, kinh doanh, sinh sống… tại Việt Nam thì đều phải có nghĩa vụ hiểu biết, tôn trọng và thực hiện đúng các quy định pháp luật Việt Nam…

Nguyên Vụ trưởng Vụ PBGDPL Nguyễn Duy Lãm cho rằng, cần thể chế hóa chủ trương, nghị quyết của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước liên quan lĩnh vực thi hành pháp luật, PBGDPL. Tiếp tục luật hóa các quy định hiện hành liên quan công tác PBGDPL của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành, nhất là những quy định đã được triển khai thực hiện có hiệu quả, những mô hình PBGDPL đã được nhiều địa phương áp dụng.

Đồng thời, đa dạng hóa phương thức truyền thông chính sách, PBGDPL; ứng dụng công nghệ số trong PBGDPL; đề cao vai trò, vị trí trung tâm của người dân; lắng nghe ý kiến đóng góp, đề xuất của người dân, doanh nghiệp trong xây dựng Luật PBGDPL…