Ca phẫu thuật đặc biệt ghi dấu thành công của y khoa Việt Nam

Người bệnh Trần Như Q., 38 tuổi, nhập viện trong tình trạng nguy kịch: hội chứng Eisenmenger, suy thất phải không hồi phục, hở van ba lá nặng, tiên lượng tử vong tính từng ngày. Trước đó, anh Q. từng phẫu thuật bít dù thông liên nhĩ nhưng không được theo dõi thường xuyên, chỉ mới điều trị thuốc lại hơn một năm gần đây.

Các bác sĩ nhận định, giải pháp duy nhất để cứu sống bệnh nhân là ghép đồng thời cả tim và hai phổi – một kĩ thuật cực kì phức tạp, đòi hỏi nguồn tạng hiến hiếm hoi và sự phối hợp nhuần nhuyễn của nhiều chuyên khoa. Đáng nói, phổi hiến tặng lại có kích thước lớn hơn lồng ngực người nhận và mang vi khuẩn Acinetobacter baumannii, buộc ê-kíp phải xử lí vừa bảo đảm an toàn, vừa không bỏ lỡ “thời khắc vàng”.

Ca mổ kéo dài suốt 7 giờ, với sự tham gia của hàng chục bác sĩ từ nội tim mạch, ngoại lồng ngực, gây mê – hồi sức, phục hồi chức năng, dinh dưỡng… Tim và phổi bệnh nhân được tạm thời thay thế bằng hệ thống tuần hoàn ngoài cơ thể, trong khi các chuyên gia tiến hành cắt gọt phổi cho vừa khoang ngực, nối hai phế quản gốc thay vì nối khí quản theo cách kinh điển để tối ưu tưới máu. Toàn bộ quá trình được theo dõi bằng các thiết bị huyết động tiên tiến, sử dụng tối thiểu thuốc mê và dịch truyền để tránh phù phổi.

Từ nguy kịch đến hồi sinh

Bên cạnh đó, để điều trị suy thận do nhiều nguyên nhân, ê-kíp đã hội chẩn ngừng kháng sinh độc thận và kiểm soát nồng độ thuốc ức chế miễn dịch để thận ít độc và hồi phục sau 2 tuần. Đồng thời, tăng nuôi dưỡng tĩnh mạch và tiêu hóa, làm sạch phổi bằng mở khí quản, soi hút và tập phục hồi chức năng. Bệnh nhân tiếp tục được theo dõi hồi sức sau ghép.
Sau ghép, bệnh nhân được điều trị ức chế miễn dịch, siêu lọc máu để hỗ trợ chức năng thận, mở khí quản và tập phục hồi chức năng hô hấp tích cực. Gần 4 tuần sau, sức khỏe bệnh nhân hồi phục rõ rệt, các chỉ số tim – phổi ổn định.

PGS.TS Phạm Hữu Lư, Phó Trưởng khoa Ngoại Tim mạch và Lồng ngực cho biết: “Kĩ thuật ghép khối tim – phổi lần này được cải tiến đáng kể, giúp nâng cao khả năng sống của bệnh nhân và giảm nguy cơ biến chứng”.

TS. Dương Đức Hùng, Giám đốc Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức nhấn mạnh: “Thành công này mở ra hướng điều trị mới đầy hi vọng cho những bệnh nhân mắc bệnh tim – phổi giai đoạn cuối, đồng thời khẳng định vị thế của y học Việt Nam trên bản đồ thế giới”.

Trên thế giới, mỗi năm chỉ khoảng 100 ca ghép tim – phổi được thực hiện, chủ yếu tại các trung tâm y khoa lớn. Tỉ lệ sống sau ghép hiện đạt khoảng 85% sau 90 ngày và 72–90% sau 1 năm tùy quốc gia; 60% bệnh nhân có thể sống khỏe sau 5 năm. Việc Việt Nam thực hiện thành công kỹ thuật này chứng tỏ năng lực ghép tạng đã tiệm cận những chuẩn mực quốc tế.

Thành tựu còn là kết quả của sự phát triển mạnh mẽ hoạt động ghép đa tạng tại Việt Đức. Chỉ tính từ tháng 8/2024 đến 8/2025, bệnh viện đã vận động được hơn 50 trường hợp chấn thương sọ não nặng đồng ý hiến tạng, thực hiện lấy đa tạng từ 34 người hiến chết não – con số cao kỉ lục từ trước tới nay.

Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức là đơn vị tiên phong ghép đa tạng từ người hiến chết não tại Việt Nam từ năm 2010. Sự gia tăng đột biến số ca hiến tạng trong hai năm qua đã tạo cơ hội vàng để các kĩ thuật khó, như ghép khối tim – phổi, được triển khai thành công.

Nếu trước đây, những người cùng lúc mắc bệnh tim và phổi giai đoạn cuối hầu như không còn cơ hội sống, thì nay, kĩ thuật ghép tim – phổi đã mở ra một cánh cửa mang lại sự hồi sinh cho bệnh nhân.

Nhìn lại thành quả ca ghép tim-phổi đầu tiên thành công tại Việt Nam, TS. Dương Đức Hùng xúc động nói: “Chúng tôi đã trả được cho mẹ của bệnh nhân một người con, trả cho con trai 13 tuổi một người mẹ và trả cho các em của bệnh nhân một người chị khỏe mạnh. Đây là điều chúng tôi rất hạnh phúc”.