Đội bóng chuyền U21 Việt Nam bị huỷ kết quả: Khi nào cần kiểm tra giới tính vận động viên?

Trao đổi với phóng viên Báo Người Lao Động, bác sĩ (BS) Phan Vương Huy Đổng, Chủ tịch Hội Y học thể thao TP HCM, cho rằng việc kiểm tra giới tính trong thi đấu thể thao quốc tế không phải là chuyện hiếm và đã có nhiều tiền lệ.

“Kiểm tra giới tính trong thể thao thường có hai hình thức qua hồ sơ hành chính (giấy khai sinh, chứng minh thư, hộ chiếu, hồ sơ bệnh án…) và kiểm tra y khoa trực tiếp nếu có nghi ngờ đặc biệt” – BS Đổng nói.

Theo BS Đổng, thế giới hiện nay thừa nhận ngoài giới tính nam và nữ còn có những trường hợp trung gian, chẳng hạn như người có giới tính sinh học không rõ ràng hoặc người chuyển giới. Tuy nhiên, trong thể thao, việc xác định vận động viên (VĐV) thuộc giới tính nào để được phép thi đấu là dựa vào các tiêu chí rất chặt chẽ.

“Cụ thể, việc xác định giới tính một VĐV không chỉ dựa vào hình thể hay cách cư xử bên ngoài, mà phải dựa vào các yếu tố khoa học chính gồm nội tiết tố, với VĐV nữ phải có nồng độ estrogen cao và testosterone thấp. Ngược lại với VĐV nam, cơ quan sinh dục có thể kiểm tra cấu trúc sinh học qua thăm khám lâm sàng hoặc hình ảnh học và xét nghiệm di truyền (gien) đối với nam giới mang bộ nhiễm sắc thể XY, nữ giới là XX.

“Nếu một người có ngoại hình nữ nhưng nội tiết tố hoặc nhiễm sắc thể là nam, họ có thể không đủ điều kiện thi đấu ở nội dung nữ, nếu không có hồ sơ chuyển giới hợp lệ” – BS Đổng cho biết.

Vụ việc của đội U21 Việt Nam, theo thông tin ban đầu, liên đoàn bóng chuyền thế giới yêu cầu bổ sung hồ sơ giới tính quá sát ngày thi đấu. Phía Việt Nam được cho là không kịp đáp ứng nên dẫn đến việc hủy kết quả.

BS Đổng nhìn nhận vấn đề nằm ở quy trình quản lý. Nếu hồ sơ VĐV đã được xác nhận từ đầu và được chấp thuận trước giải, thì việc bị yêu cầu bổ sung vào phút chót là thiếu chuyên nghiệp từ khâu tổ chức. Ngược lại, nếu VĐV chưa đủ hồ sơ hợp lệ mà vẫn được đăng ký thì đó là lỗi từ đơn vị quản lý và ban huấn luyện.

Một ví dụ được bác sĩ nêu ra là trước đây từng có vận động viên ở Myanmar bị hủy kết quả vì nghi ngờ giới tính. Sau quá trình xác minh, cuối cùng VĐV đó vẫn được công nhận là nữ hợp lệ, nhưng đội tuyển vẫn chịu tổn thất vì quy trình xác minh chậm trễ.

Ngoài vấn đề giới tính, câu chuyện gian lận tuổi cũng là chủ đề thường xuyên xuất hiện trong thể thao trẻ. Một số VĐV bị phát hiện khai man tuổi, dù hồ sơ giấy tờ đầy đủ. Theo BS Đổng, cách kiểm tra tuổi thật hiện nay chủ yếu dựa vào chụp X-quang xương, đây là phương pháp chính xác.