Trong dịp lễ hội mua sắm 11/11 vừa qua, nhiều chủ cửa hàng thương mại điện tử tại Trung Quốc phản ánh nhận được các yêu cầu hoàn tiền bất thường. Đi kèm yêu cầu là hình ảnh sản phẩm bị hư hại nặng, nhưng thực tế được tạo bởi trí tuệ nhân tạo (AI).

Chủ một shop quần áo online cho biết, khách yêu cầu hoàn tiền toàn bộ với lý do chiếc váy bị rách nghiêm trọng ở phần cổ. Tuy nhiên, khi kiểm tra kỹ bức ảnh bằng chứng, chủ shop phát hiện ánh sáng ở phần cổ áo không khớp với tổng thể chiếc váy. Các đường viền của trang phục cũng có dấu hiệu bất thường, đặc trưng của hình ảnh do AI tạo ra.

Chen Ming, một nhà bán hàng tại Trung Quốc đã nhận được một yêu cầu hoàn tiền từ khách hàng. Vị khách này gửi kèm hình ảnh mặt hàng bị hỏng là những quả chuối đã bị thối rữa nghiêm trọng.

Khi nhìn thấy ảnh khách gửi qua nền tảng thương mại điện tử, anh Ming không khỏi kinh ngạc. Gian hàng của anh kinh doanh trái cây online lâu năm, nắm rõ thời gian giao hàng của sàn thương mại điện tử thường mất từ 1-3 ngày nên anh thường gửi trái cây còn xanh cho khách. Khi nhận hàng, người tiêu dùng thường phải chờ vài ngày cho trái cây chín rồi mới thưởng thức.

Anh Ming cũng chỉ ra rằng, chuối được bảo quản ít nhất một tuần trong điều kiện thời tiết mát mẻ cũng khó có thể bị thâm đen và thối rữa nặng nề như trong hình khách gửi.

Vì vậy, anh cho rằng ảnh khách gửi có thể là giả. Dù vậy, nền tảng thương mại điện tử vẫn chấp nhận hoàn tiền cho khách hàng.

“Mặc dù chỉ có 20 – 30 NDT (72.000 – 108.000đ), nhưng hành vi này thật đáng phẫn nộ và đáng lo ngại, đặc biệt là khi xét đến xu hướng đang thịnh hành hiện nay”, anh Ming nhận định.

Một trường hợp khác, người bán bàn chải đánh răng điện nhận được khiếu nại kèm ảnh chiếc bàn chải bị gỉ sét. “Họ đưa ra những lỗi trái ngược với lẽ thường”, người bán nói, bởi sản phẩm mới khó có thể bị gỉ sét.

Tương tự, một người bán cốc gốm nhận được ảnh chiếc cốc nứt vỡ hình mạng nhện. Nghi ngờ vì quy trình đóng gói rất kỹ, anh yêu cầu khách gửi video quay sản phẩm. Ngay lập tức, người mua rút lại yêu cầu hoàn tiền.

Người bán chiếc cốc sau đó sử dụng phần mềm phát hiện AI để kiểm tra và nhận kết quả bức ảnh có tới 92% khả năng là nhân tạo.

Để hiểu rõ hơn mánh khóe này, phóng viên của trang Chao News đã thử nhập một bức ảnh chụp hoa thật do Li Ran – một chủ shop online cũng cấp vào phần mềm AI, sau đó yêu cầu AI biến chúng thành hoa héo. Chỉ sau khoảng 1 phút, phần mềm đã ngay lập tức tạo ra một bức ảnh cực kỳ chân thực về bó hoa đang héo.

Qua những vụ việc trên, nhiều chủ sàn thương mại rất quan ngại về hiện tượng “yêu cầu hoàn tiền” bằng cách sử dụng hình ảnh giả do AI tạo ra.

“Một khi ai đó được hoàn tiền thành công theo cách này, điều đó có thể khuyến khích nhiều người khác làm theo. Là doanh nghiệp, chúng tôi luôn nỗ lực đảm bảo chất lượng sản phẩm, nhưng người tiêu dùng cũng nên tuân thủ các nguyên tắc cơ bản về sự trung thực”, Li Ran nhận định.

Tại Trung Quốc, những kẻ chuyên lợi dụng sơ hở này được gọi là “hội xén lông cừu”. Họ thường nhắm vào các sản phẩm giá rẻ, tìm cách báo lỗi để được hoàn tiền mà không cần trả lại hàng (refund only).

Chính sách của nhiều nền tảng thương mại điện tử thường thiên vị người mua và chấp nhận hoàn tiền ngay cả với những lý do thiếu thuyết phục.

Không chỉ người mua, người bán cũng đang lạm dụng AI để tiết kiệm chi phí. Một số cửa hàng dùng AI tạo ra người mẫu, bối cảnh, thậm chí làm giả hình ảnh sản phẩm để thu hút khách.

Điện Thoại Di Động Honor X6c 6GB + 128GB/256GB - Pin 5300mAh NFC - Camer

Trước tình trạng này, từ tháng 4, các nền tảng thương mại điện tử lớn như Taobao và Tmall bắt đầu hủy bỏ tùy chọn “chỉ hoàn tiền”. Hệ thống đánh giá tín dụng mới được thiết lập dựa trên hồ sơ mua hàng, lịch sử hoàn tiền và phản hồi từ người bán để sàng lọc khách hàng.

Từ ngày 1/9, Trung Quốc bắt đầu thực thi quy định yêu cầu tất cả nội dung do AI tạo ra phải được gắn nhãn rõ ràng. Tuy nhiên, công cụ phát hiện của các nền tảng vẫn chưa đảm bảo độ chính xác tuyệt đối.

Luật sư Liu Dongchen, Công ty luật Shaanxi Zhongzhi, cảnh báo hành vi sử dụng ảnh AI để trục lợi có thể cấu thành tội lừa đảo.

Trên các diễn đàn mạng xã hội, nhiều ý kiến cho rằng các nền tảng cần mạnh tay hơn, cấm vĩnh viễn những tài khoản gian lận và yêu cầu bằng chứng video bắt buộc đối với các khiếu nại hư hỏng sản phẩm.