Bối cảnh sự kiện rúng động làng game và những điều cơ bản

Trước hết, để tôi điểm qua danh sách những khái niệm không còn xa lạ với giới game thủ: có tập đoàn Valve, xây dựng nên nền tảng bán game có tên Steam, trên đó cung cấp tựa game bắn súng góc nhìn thứ nhất Counter-Strike 2 với giá “miễn phí”.

Counter-Strike 2 (CS2) có số lượng người chơi hàng tháng khổng lồ, đỉnh điểm từng lên tới hơn 1,5 triệu, và hiện đang đạt 730.000 ở thời điểm bài viết này được thực hiện.

Nhưng có một điều ít người biết: bên trong tựa game CS2 là một thị trường sôi động với tính thanh khoản cao, sinh ra từ nhu cầu giao dịch vật phẩm ảo. Đây là lớp áo khoác lên vũ khí của của người chơi cũng như ngoại hình nhân vật. Độ hiếm của vật phẩm được chia theo các cấp độ, và vật phẩm càng hiếm sẽ có giá trị càng cao. Valve chỉ cho phép người chơi bán đồ trên chợ của mình, tuy nhiên vẫn tồn tại những phiên “chợ đen” của bên thứ ba, cho phép quy đổi những vật phẩm ảo này thành tiền mặt và hiển nhiên, không trả cho Valve đồng nào.

Phải nói thêm, những vật phẩm ảo này hoàn toàn không ảnh hưởng tới lối chơi (gameplay), mà chỉ mang tính trang trí.

Người chơi có thể mở hòm ở trong game để nhận được một vật phẩm ngẫu nhiên (thị trường bán hòm và bán chìa mở hòm lại là một nhẽ khác, sẽ không được bàn tới ở đây). Độ hiếm của vật phẩm được chia theo các cấp, với mỗi cấp độ tương ứng với một màu sắc. Nói một cách dễ hiểu, khi mở một hòm đồ, người chơi sẽ nhận một vật phẩm mang độ hiếm ngẫu nhiên. Độ hiếm từ thấp đến cao, tương ứng với các màu: xanh – tím – hồng – đỏ – vàng.

Đồ có độ hiếm từ xanh đến đỏ sẽ là skin súng, và vật phẩm vàng – vật phẩm đặc biệt cực kỳ hiếm – sẽ là dao và găng tay cho nhân vật. Đặc biệt, game thủ có thể ghép 10 đồ ở cấp thấp thành 1 đồ ở cấp cao hơn. Tuy nhiên, đồ đỏ không thể được ghép thành đồ vàng; đây cũng là lý do khiến đồ vàng, hay cụ thể là dao và găng tay trong game, lại quý hiếm tới vậy. Đây là sự thật bất biến đã tồn tại suốt 10 năm qua trong tựa game già cỗi.

Vì độ hiếm có, đồ vàng có giá từ cao cho đến rất cao. Đã có lúc, một con dao Karambit có màu xanh mướt như bầu trời đã được định giá khoảng 2 triệu USD, tương đương 52 tỷ VND. Ước tính, chỉ khoảng 50 vật phẩm Karambit tương tự, hay được game thủ gọi là “ngọc xanh”, tồn tại trong tựa game CS2. Năm ngoái, một khẩu AK-47 đã được đấu giá lên tới 1 triệu USD, cũng mang trên mình màu sắc của một viên “ngọc xanh”.

Ngày 23/10/2025, Valve tung bản cập nhật mới cho CS2, và trật tự thị trường thay đổi chóng mặt.

Bản cập nhật định mệnh

Bản cập nhật hôm 23 vừa qua cập nhật một cơ chế hoàn toàn mới cho CS2: game thủ đã có thể ghép 5 vật phẩm đỏ thành một vật phẩm vàng. Ngay lập tức, một cơn sóng thần chứa đầy dao và găng tràn vào chợ, khiến giá những vật phẩm quý giá, hiếm có một thời giảm với tốc độ chóng mặt.

Hài hước thay, Valve ghi rõ rằng đây chỉ là bản cập nhật nhỏ, trong khi hệ quả gây ra cực kỳ lớn. Theo dữ liệu từ Pricempire, công ty phân tích chuyên tính toán giá trị thị trường tổng hợp của các vật phẩm này, tính đến sáng thứ Sáu, khoảng 3 tỷ USD giá trị bị “xóa sổ” khỏi thị trường.

“Đây là cú sốc hoàn toàn đối với cộng đồng”, Ethan MacDonald, giám đốc marketing của Pricempire, nhận định. “Điều này làm thay đổi hoàn toàn nguồn cung của những vật phẩm được săn lùng và đắt đỏ nhất trong Counter-Strike”. Lo sợ bong bóng đã vỡ tan, hàng loạt nhà đầu cơ cầm trong tay những vật phẩm đắt đỏ bậc nhất đã phải nhanh chóng bán tháo.

Điều này có nghĩa gì?

Giá đồ “thủng đáy”, sinh ra hai luồng ý kiến chính tới từ hai nhóm.

Thứ nhất, nhóm các “nhà đầu tư” đang lo sốt vó khi giá trị kho đồ quý hiếm của mình bỗng bị chia đi vài lần. Rất nhiều người đã chọn cách bán tháo kho đồ của mình với mong muốn cắt lỗ, qua đó khiến giá vật phẩm vàng ngày càng giảm sâu.

Trong khi đó, nhiều vật phẩm đỏ lại tăng giá chóng mặt, khi mà người chơi CS2 đã có thể ghép đồ đỏ để sở hữu những con dao, bộ găng có giá trị cao. Tuy vậy, vì giá đồ vàng có giá trị gấp nhiều lần đồ đỏ, nên giá đồ đỏ tăng không thể bù lỗ dược cho chỗ đồ vàng tụt giá.

Nhóm thứ hai, và chiếm đại đa số người chơi CS2 hiện tại, là một game thủ trung bình, là một trong số hàng trăm nghìn người đang đều đặn chơi CS2. Nay, họ đã có thể sở hữu những vật phẩm đẹp đẽ với giá rẻ, không phải tốn tới hàng chục triệu cho vài pixel trên màn hình.

Trên các diễn đàn, một số người khoe đã ghép được 5 đồ đỏ để ra một vật phẩm vàng mà trước ngày 23/10, nó có giá tới hàng chục triệu VND. Chúc mừng họ và chúc mừng người chơi CS2 đã không còn phải tham gia vào một thị trường “ngáo giá”.

Còn một nhóm thứ ba nữa: những người đang cười cợt trên mất mát của người khác, nhưng tôi sẽ không lạm bàn về họ ở đây.

Cơ hội nào cho thị trường phục hồi?

Các “nhà đầu tư” kêu trời vì tài khoản chia ba, game thủ trung bình vui mừng vì có thể mua đồ đẹp với giá phải chăng. Thế còn Valve? Tập đoàn game có trụ sở Washington được lợi gì từ bản cập nhật “nhỏ” này?

Đầu tiên, phần lớn những con dao, đôi găng với giá “trên trời” kia thường được trao đổi ở sàn giao dịch thuộc bên thứ ba, điều đó khiến Valve không thu được đồng nào. Trên giấy tờ, mỗi một món đồ được bán trên chợ của Valve sẽ được tính “thuế” như sau: 10% giá trị món đồ thuộc về nhà phát triển tựa game, 5% giá trị món đồ sẽ chảy vào túi Valve.

Với trường hợp của CS2 do chính Valve phát triển, công ty Mỹ sẽ nhận về tất cả 15% giá trị món đồ được bán trên chợ Steam. Việc game thủ và thương lái “qua mắt” Valve, bán đồ trên trang thứ ba khiến Valve mất đi một khoản thu lớn. Mặc dù Valve đã … rất giàu có nhờ việc bán game và bán vật phẩm trên chợ, thất thu vẫn là thất thu.

Việc Valve tung ra bản update này cùng lúc giáng hai đòn vào hai nhóm: một là những nhà đầu cơ đang cầm trong tay những vật phẩm giá trị bậc nhất, và hai là những phiên chợ đêm đang khiến Valve mất tiền. Dù không thể dẹp được họ chỉ với một nước cờ, đây là một đòn đánh rất đau, đồng thời cho các bên thấy ai mới là kẻ “nắm đằng chuôi”.

Thứ hai, và cũng là mong muốn của cá nhân tôi: bản cập nhật này của Valve sẽ khiến giá dao, giá căng chạm tới ngưỡng “mua được” của nhiều người. Cơ chế mở hòm ra đồ trong game CS2 là một cơ chế gây nghiện không khác gì cờ bạc, có thể khiến game thủ – đặc biệt là những game thủ nhỏ tuổi – sa đà vào những canh bạc không hồi kết, hòng mở ra được những món đồ vàng giá trị.

Khi dao, găng đã rẻ rồi, game thủ có thể bỏ ra một số tiền tương đương một tựa game bom tấn thôi là đã có thể sở hữu những món đồ vàng đẹp mắt.

Và cuối cùng, sau thời điểm hỗn loạn này, thị trường sẽ tự điều chỉnh lấy nó. Giá vật phẩm vàng sẽ tìm thấy những điểm ổn định mới, chỉ chưa rõ rằng chúng sẽ cao hay thấp hơn “mức đáy” của thời điểm này. Nhưng chắc chắn một điều rằng, giá dao và găng sẽ không còn “ảo” như trước nữa, khi người chơi đã có thêm một phương pháp mới để sở hữu những vật phẩm đáng giá này.

Bản cập nhật ngày 23/10 sẽ đi vào lịch sử CS2 nói riêng và ngành game nói chung, khi khiến thị trường vật phẩm ảo chao đảo và mang theo tiềm năng thay đổi tương lai của tựa game già nua nhưng hấp dẫn. Valve, kẻ đứng sau tất cả những biến động này, đang chăm chú quan sát phản hồi của thị trường cũng như người chơi, và có lẽ đang chuẩn bị những nước cờ tiếp theo.

Vì bản chất kín tiếng của tập đoàn 29 năm tuổi, chúng ta chỉ có thể phỏng đoán xem tương lai sẽ đem lại những bất ngờ gì.