Thị lực giảm dần theo thời gian không đơn thuần là hệ quả của tuổi tác, mà có thể liên quan đến việc lựa chọn thực phẩm hàng ngày. Trên thực tế, tiêu thụ một số thực phẩm không tốt cho mắt có thể làm gia tăng quá trình oxy hóa, ảnh hưởng đến chức năng của mắt về lâu dài. Vậy, những loại thực phẩm nào đang âm thầm gây hại cho mắt mỗi ngày? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.

Tác động của dinh dưỡng đến sức khỏe mắt

Dinh dưỡng có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động và cấu trúc của nhiều bộ phận trong mắt như võng mạc, giác mạc, điểm vàng. Ví dụ:

• Vitamin A, lutein, zeaxanthin giúp duy trì độ nhạy sáng và bảo vệ tế bào võng mạc khỏi tổn thương do ánh sáng xanh hoặc gốc tự do.
• Omega-3 hỗ trợ duy trì lớp màng nước mắt trên giác mạc, hạn chế tình trạng khô và mỏi mắt kéo dài.
• Vitamin C, E và kẽm hỗ trợ tăng cường miễn dịch và khả năng chống oxy hóa cho mô mắt.

Vì vậy, sự thiếu hụt các dưỡng chất này có thể làm tăng nguy cơ mờ mắt, khiến mắt dễ bị mỏi. Nghiêm trọng hơn, một chế độ ăn mất cân bằng có thể gián tiếp làm tổn thương hệ thống mạch máu nuôi mắt, kích thích các phản ứng viêm âm ỉ.

Điều này có thể thúc đẩy tiến triển thành các bệnh lý mạn tính về thị lực theo thời gian như thoái hóa điểm vàng sớm hoặc giảm chức năng thị giác. Thế nên, việc lựa chọn đúng thực phẩm không chỉ giúp nuôi dưỡng đôi mắt từ bên trong mà còn hỗ trợ phòng ngừa nhiều nguy cơ tiềm ẩn do các thực phẩm không tốt cho mắt gây ra.

5 nhóm thực phẩm không tốt cho mắt

1. Thực phẩm nhiều đường

Tiêu thụ thực phẩm nhiều đường có thể gây tăng đường huyết, kích thích các phản ứng viêm trên phạm vi toàn thân, từ đó làm tổn thương hệ thống mao mạch nuôi dưỡng võng mạc. Đây cũng chính là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến biến chứng võng mạc (phình mạch, xuất huyết…) phổ biến ở người bệnh đái tháo đường – một tình trạng có thể làm suy giảm thị lực vĩnh viễn.

Mặt khác, tiêu thụ thực phẩm nhiều đường còn có thể ngăn cản quá trình hấp thu các chất chống oxy hóa, khiến mắt dễ bị tổn thương trước các gốc tự do. Do đó, trong danh sách thực phẩm không tốt cho mắt, mỗi người cần lưu ý đến các món nhiều đường, như bánh ngọt, nước ngọt có gas, kẹo, siro, mứt, trái cây sấy, trà sữa….

2. Thực phẩm giàu chất béo bão hòa và trans fat

Khi tiêu thụ nhiều chất béo bão hòa và trans fat (chất béo chuyển hóa), lượng cholesterol tổng hòa trong máu có thể tăng lên đáng kể, gây viêm và làm cản trở lưu thông máu trên phạm vi toàn thân, bao gồm cả ở mắt. Điều này có thể ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng nuôi dưỡng mô võng mạc và dây thần kinh thị giác.

Bên cạnh đó, những chất béo này còn làm tăng nguy cơ thoái hóa điểm vàng – một bệnh lý thường gặp ở người lớn tuổi. Các thực phẩm thuộc nhóm này bao gồm đồ chiên rán ngập dầu, bơ thực vật, khoai tây chiên, thịt xông khói, xúc xích, bánh quy giòn và kem béo thực vật.

3. Thực phẩm mặn (nhiều natri)

Nạp nhiều natri có thể làm tăng huyết áp toàn thân, từ đó tạo áp lực lên hệ thống mao mạch và dây thần kinh thị giác. Điều này làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về mắt như tăng nhãn áp hoặc suy giảm thị lực do thiếu máu nuôi dưỡng.

Không chỉ vậy, ăn mặn còn làm rối loạn cân bằng nước trong mắt, dễ dẫn đến khô mắt và khó chịu kéo dài. Do đó, cần tránh các thực phẩm không tốt cho mắt, chứa nhiều muối như cá khô, dưa muối, đồ hộp, nước mắm, snack mặn, phô mai mặn, mì gói nêm sẵn.

4. Đồ ăn chế biến sẵn, thức ăn nhanh

Các loại thực phẩm này thường chứa nhiều phụ gia, chất bảo quản và đường ẩn – những tác nhân thúc đẩy stress oxy hóa trong tế bào. Điều này làm tổn thương mô mắt, đặc biệt là vùng điểm vàng và thủy tinh thể.

Thêm vào đó, các món ăn này thường thiếu hụt vitamin và khoáng chất thiết yếu cho mắt, dẫn đến nguy cơ suy giảm chức năng thị giác nếu ăn thường xuyên. Pizza, xúc xích, đồ chiên rán công nghiệp, hamburger, mì ăn liền, bánh quy đóng gói, snack đóng gói,… là một số thực phẩm chế biến sẵn cần hạn chế để sở hữu đôi mắt sáng khỏe.

5. Rượu bia, caffeine liều cao

Rượu và caffeine khi tiêu thụ quá mức sẽ gây mất nước, khiến mắt trở nên khô, dễ kích ứng và mỏi mắt kéo dài. Tình trạng mất nước còn làm giảm chất lượng của màng phim nước mắt – yếu tố bảo vệ bề mặt nhãn cầu.

Không những vậy, việc lạm dụng rượu bia còn tác động đến hệ thần kinh trung ương, bao gồm cả thần kinh thị giác, dễ gây mờ mắt hoặc suy giảm thị lực. Một số thực phẩm không tốt cho mắt thuộc nhóm này gồm: bia, rượu mạnh, cà phê đặc, nước tăng lực, trà đậm đặc, cocktail có cồn, socola đen chứa nhiều caffeine.

Tác hại lâu dài khi tiêu thụ thực phẩm gây hại cho mắt

Tiêu thụ thường xuyên các thực phẩm không tốt cho mắt có thể âm thầm ảnh hưởng đến sức khỏe thị giác trong dài hạn, đặc biệt khi chế độ ăn thiếu cân đối kéo dài từ tuổi trẻ. Các dưỡng chất thiết yếu bị thiếu hụt hoặc mất cân bằng có thể làm suy yếu cấu trúc và chức năng mắt theo thời gian.

Bên cạnh đó, việc dung nạp quá nhiều đường, chất béo bão hòa hoặc natri trong thời gian dài có thể thúc đẩy quá trình viêm mạn tính, tổn thương mạch máu và dây thần kinh thị giác. Dưới đây là những tác hại lâu dài điển hình:

• Suy giảm thị lực sớm như mắt dễ mỏi, nhìn mờ, giảm khả năng điều tiết khi còn trẻ.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh mắt mạn tính như thoái hóa điểm vàng (AMD), đục thủy tinh thể, tăng nhãn áp.
• Làm chậm khả năng phục hồi sau điều trị hoặc phẫu thuật mắt, do thiếu vi chất cần thiết cho tái tạo mô.
• Rối loạn chức năng tuyến lệ gây khô mắt, xốn cộm, dễ nhiễm khuẩn.

Lưu ý khi xây dựng chế độ ăn tốt cho mắt

Để bảo vệ thị lực lâu dài, chế độ ăn uống cần được điều chỉnh có chủ đích, không chỉ tránh những yếu tố gây hại mà còn tăng cường các dưỡng chất thiết yếu cho mắt. Hai nguyên tắc dưới đây là nền tảng giúp xây dựng chế độ ăn hỗ trợ thị giác hiệu quả:

1. Nguyên tắc hạn chế thực phẩm gây hại

Việc tiêu thụ quá nhiều đường, muối và chất béo bão hòa có thể kích thích các phản ứng viên, ảnh hưởng xấu đến hệ thống mạch máu nuôi mắt và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý mắt mãn tính. Vì vậy, mỗi người nên:

• Giới hạn đường <25g đường/ngày và muối <5g/ngày theo khuyến nghị của WHO.
• Tránh chất béo bão hòa và trans fat có trong đồ chiên rán, thức ăn nhanh.
• Đọc kỹ nhãn thực phẩm để nhận diện các thành phần có thể gây viêm như siro ngô (corn syrup), dầu hydro hóa, muối natri – vốn là các thành phần không tốt cho mắt nếu sử dụng thường xuyên.

2. Thay thế bằng thực phẩm tốt cho mắt

Ngoài việc hạn chế thực phẩm gây hại, mỗi người cũng cần ưu tiên tiêu thụ những thực phẩm có đặc tính kháng viêm; giàu vitamin và chất chống oxy hóa để hỗ trợ thị lực, chẳng hạn như bổ sung:

• Rau lá xanh đậm; củ quả nhiều màu sắc (cà rốt, bí đỏ, ớt chuông…). Nhóm thực phẩm này giàu vitamin A, C, E và khoáng chất (kẽm, selen, sắt…);
• Thực phẩm giàu protein, ít chất béo bão hòa (các loại đậu, thịt nạc, cá, trứng, thủy hải sản, ức gà bỏ da…);
• Thực phẩm giàu chất béo tốt (omega-3, 6, 9) như các loại hạt, cá béo, quả bơ chín hoặc dầu thực vật.

Bên cạnh các thực phẩm nêu trên, người có nguy cơ suy giảm thị lực sớm có thể hỏi ý kiến bác sĩ về việc bổ sung tinh chất Broccophane thiên nhiên – hoạt chất giúp tăng cường Thioredoxin, một loại protein nội sinh có vai trò chống oxy hóa và bảo vệ tế bào biểu mô sắc tố võng mạc, thủy tinh thể. Cơ chế này giúp làm chậm tiến trình tổn thương mắt do lão hóa và tác hại của gốc tự do. Việc nuôi dưỡng mắt từ bên trong giúp duy trì độ trong suốt của thủy tinh thể, tăng khả năng điều tiết và giảm tốc độ lão hóa võng mạc, góp phần bảo vệ thị lực sáng khỏe lâu dài.

Việc tiêu thụ thường xuyên các thực phẩm không tốt cho mắt như đồ chiên rán, thực phẩm nhiều đường, muối, rượu bia và caffeine có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý về mắt như thoái hóa điểm vàng, tăng nhãn áp và võng mạc tiểu đường. Để bảo vệ thị lực, cần hạn chế các nhóm thực phẩm này và duy trì chế độ ăn cân bằng, giàu dưỡng chất có lợi cho mắt. Nhận diện đúng các thực phẩm có hại cho mắt là bước quan trọng giúp phòng ngừa suy giảm thị lực và bảo vệ đôi mắt khỏe mạnh theo thời gian.