Chế độ dinh dưỡng luôn là yếu tố được quan tâm khi nhắc đến sức khỏe hậu môn – trực tràng, đặc biệt là ở người mắc bệnh trĩ. Vậy, người bị bệnh trĩ kiêng ăn gì và nên ăn gì để hỗ trợ kiểm soát bệnh? Hãy cùng Trung tâm Dinh dưỡng Nutrihome tìm hiểu ngay trong bài viết sau.

Bệnh trĩ là tình trạng các tĩnh mạch vùng hậu môn – trực tràng bị giãn phồng, hình thành các khối nhô (búi trĩ) gây khó chịu. Triệu chứng thường gặp gồm cảm giác cộm, vướng, đau rát, ngứa khi đại tiện. Nếu không được can thiệp, bệnh có thể tiến triển nặng, dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như sa búi trĩ, xuất huyết tiêu hóa, viêm nhiễm, thiếu máu do chảy máu mạn tính…

Vai trò của chế độ ăn uống trong điều trị bệnh trĩ

Chế độ ăn uống giữ vai trò then chốt trong việc hỗ trợ cải thiện triệu chứng và ngăn bệnh trĩ tiến triển nặng hơn. Khi ăn uống khoa học, phân trở nên mềm hơn, hạn chế gây áp lực lên búi trĩ, từ đó giảm đau rát hoặc chảy máu khi đại tiện. Ngược lại, ăn uống thiếu cân đối (ít chất xơ và nước) có thể gây táo bón, làm búi trĩ sưng viêm, tăng nguy cơ sa búi trĩ và biến chứng khác.

Bệnh trĩ kiêng ăn gì?

Chế độ ăn cho người bị trĩ cần tránh các thực phẩm dễ kích ứng niêm mạc hậu môn và làm tăng áp lực tĩnh mạch, giúp giảm đau rát và phù nề. Thực phẩm nhiều gia vị cay, chất béo bão hòa hoặc khó tiêu được xem là yếu tố bất lợi cho kiểm soát triệu chứng.

Dưới đây là bảng tóm tắt 8 nhóm thực phẩm mà người bệnh trĩ cần kiêng:

Nhóm thực phẩm	Lý do cần kiêng
Thực phẩm tinh chế, ít chất xơ	Thiếu chất xơ khiến phân khô cứng, khó đào thải, dễ gây táo bón và làm tăng áp lực lên búi trĩ.
Thực phẩm cay, nóng và chứa nhiều gia vị	Có thể kích thích niêm mạc ruột, làm tăng lưu lượng máu vùng hậu môn, gây sưng, đau rát và chảy máu.
Đồ chiên rán nhiều dầu mỡ	Hàm lượng chất béo bão hòa cao nhưng ít chất xơ, khiến nhu động ruột chậm lại, gây đầy bụng, khó tiêu và làm triệu chứng táo bón nặng hơn.
Đồ ngọt, bánh kẹo, nước ngọt có gas	Đường cao làm rối loạn hệ vi sinh đường ruột, dễ gây đầy hơi; nước ngọt có gas gây chướng bụng, tăng khó chịu vùng đại tràng.
Rượu bia và đồ uống chứa caffeine	Gây lợi tiểu, làm cơ thể mất nước khiến phân cứng; rượu bia còn gây giãn mạch hậu môn, làm tăng đau và nguy cơ xuất huyết.
Các loại thịt đỏ, nội tạng động vật	Giàu protein nhưng ít chất xơ, sinh nhiều sản phẩm chuyển hóa, dễ gây khó tiêu, táo bón và làm tăng áp lực ổ bụng.
Đồ ăn mặn, nhiều muối	Muối khiến cơ thể giữ nước trong mô nhưng mất cân bằng dịch thể, làm khát nhiều, dễ mất nước toàn thân và phân khô cứng.
Các sản phẩm từ sữa giàu chất béo	Dễ gây đầy hơi và làm chậm quá trình tiêu hóa; hàm lượng chất béo cao cũng làm giảm nhu động ruột, khiến phân khô và khó đại tiện.

1. Thực phẩm ít chất xơ

Khi tìm hiểu bị trĩ không nên ăn gì, nhóm đầu tiên cần hạn chế chính là nhóm thực phẩm ít chất xơ, đặc biệt là đồ chế biến sẵn và thức ăn nhanh. Bởi nhóm thực phẩm này thường chứa nhiều tinh bột tinh chế, ít chất xơ nên làm phân khô cứng, khiến việc đi cầu khó khăn hơn. Bên cạnh đó, chúng còn chứa nhiều muối và chất bảo quản, dễ gây mất cân bằng vi sinh đường ruột, từ đó tăng nguy cơ táo bón kéo dài và khiến tình trạng trĩ trở nên trầm trọng hơn.

2. Thực phẩm cay, nóng và chứa nhiều gia vị

Mặc dù gia vị cay nóng như ớt, tiêu, tỏi, gừng hay mù tạt không phải là nguyên nhân trực tiếp gây trĩ, song việc lạm dụng các gia vị cay nóng trong thời gian dài có thể kích thích niêm mạc ruột và dẫn đến rối loạn tiêu hóa. Điều này gián tiếp khiến phân khó đào thải hơn. Vì thế, những ai quan tâm bệnh trĩ kiêng ăn gì cần chú ý đến nhóm thực phẩm này để hạn chế khiến bệnh trở nặng.

3. Đồ chiên rán nhiều dầu mỡ

Các món chiên rán vừa chứa ít chất xơ, vừa có nhiều chất béo bão hòa, khiến nhu động ruột hoạt động chậm lại và gây khó tiêu. Kết cấu khô của loại thực phẩm này dễ khiến phân cứng, tạo áp lực lên thành hậu môn. Vì vậy, khi đặt câu hỏi bệnh trĩ cần ăn kiêng gì, đồ chiên rán luôn nằm trong danh sách cần hạn chế.

4. Đồ ngọt, bánh kẹo, nước ngọt có gas

Việc tiêu thụ quá nhiều đường khiến cơ thể dễ tăng cân, đồng thời làm thay đổi hệ vi sinh đường ruột, từ đó ảnh hưởng đến nhu động ruột và tăng nguy cơ táo bón. Ngoài ra, nước ngọt có gas gây đầy hơi, chướng bụng, làm người bệnh thêm khó chịu.

Đáng lưu ý, thói quen ăn nhiều đồ ngọt thường khiến khẩu phần chất xơ từ rau quả bị giảm đi, gián tiếp làm phân khô cứng và tình trạng táo bón trở nên nặng hơn. Vì vậy, bệnh trĩ kiêng ăn uống gì ngọt, chứa nhiều đường cũng được xem là nguyên tắc dinh dưỡng quan trọng cần lưu tâm.

5. Rượu bia và đồ uống chứa caffeine

Rượu bia và các loại đồ uống giàu caffeine như cà phê, trà đặc có thể làm cơ thể mất nước do tác dụng lợi tiểu. Khi thiếu nước, phân dễ trở nên khô cứng, khiến việc đi tiêu khó khăn và làm búi trĩ bị căng giãn nhiều hơn. Ngoài ra, rượu bia còn gây giãn mạch, góp phần làm tăng cảm giác đau rát lên vùng hậu môn. Vì thế, trả lời câu hỏi bệnh trĩ kiêng ăn những gì, nhóm đồ uống này cần nằm trong danh sách hạn chế.

6. Các loại thịt đỏ, nội tạng động vật

Thịt đỏ và nội tạng động vật chứa nhiều protein, chất béo bão hòa nhưng lại ít chất xơ. Protein khi tiêu hóa tạo nhiều sản phẩm nitơ như ure, amoniac, hydrogen sulfide, indole, skatole. Đây là các chất thải được gan và thận xử lý, tuy nhiên một phần có thể đi xuống đại tràng và được vi khuẩn lên men.

Nếu thiếu chất xơ để cân bằng, chúng có thể làm phân cứng hơn, tạo áp lực lên tĩnh mạch hậu môn. Do đó, trong danh mục bệnh trĩ kiêng ăn gì, đây là nhóm thực phẩm cần được kiểm soát liều lượng để tránh làm bệnh trĩ tiến triển nặng thêm.

7. Đồ ăn mặn, nhiều muối

Ăn quá nhiều muối khiến cơ thể dễ bị mất nước do natri dư thừa làm tăng đào thải nước qua thận. Khi thiếu nước, ruột già có thể hấp thụ nước từ phân nhiều hơn, khiến phân trở nên khô cứng, từ đó tạo áp lực lớn lên búi trĩ.

Ngoài ra, chế độ ăn mặn kéo dài còn có thể gây kích ứng và làm niêm mạc ruột dễ viêm hơn. Vì vậy, trong danh sách bệnh trĩ kiêng ăn gì, thực phẩm nhiều muối như khô, mắm, đồ đóng hộp… thường được nhắc đến như một yếu tố nguy cơ, có thể gián tiếp làm bệnh trĩ tiến triển nặng hơn.

8. Các sản phẩm từ sữa giàu chất béo

Các sản phẩm từ sữa nguyên kem, phô mai béo hay kem thường chứa hàm lượng chất béo cao, dễ làm chậm nhu động ruột. Hệ quả là người bệnh có cảm giác đầy bụng, khó tiêu, thậm chí phân trở nên khô cứng.

Bên cạnh đó, đường lactose trong sữa có thể gây đầy hơi ở những người kém dung nạp, làm triệu chứng bệnh trĩ thêm phần khó chịu. Vì vậy, giải đáp thắc mắc bệnh trĩ ăn kiêng những gì, nhóm sản phẩm sữa giàu chất béo chính là lựa chọn cần hạn chế.

Người bệnh trĩ nên ăn gì tốt?

Thực đơn hỗ trợ kiểm soát trĩ ưu tiên các thực phẩm giàu chất xơ hòa tan và đủ nước để làm mềm phân, giảm ma sát khi đại tiện và hạn chế căng rặn. Nguồn dưỡng chất này góp phần cải thiện lưu thông tĩnh mạch hậu môn, qua đó giảm mức độ khó chịu và hỗ trợ duy trì nhu động ruột ổn định.

Để hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa biến chứng, người bệnh trĩ có thể tăng cường tiêu thụ những nhóm thực phẩm sau:

1. Rau xanh

Rau xanh giàu chất xơ hòa tan lẫn chất xơ không hòa tan. Trong đó:

• Chất xơ hòa tan: Giúp làm mềm phân bằng cách giữ nước;
• Chất xơ không hòa tan: Khiến phân tơi xốp và kích thích nhu động ruột.

Do đó, tiêu thụ rau xanh giúp giảm thiểu táo bón – nguyên nhân chính thúc đẩy bệnh trĩ tiến triển nặng.

2. Khoai và rau củ

Bị trĩ ăn gì tốt? Khoai lang, khoai tây hay bí đỏ là lựa chọn đáng cân nhắc bởi nhóm thực phẩm này giàu tinh bột kháng và chất xơ hòa tan. Các thành phần này được vi khuẩn ruột già lên men tạo ra axit béo chuỗi ngắn (SCFA), nuôi dưỡng niêm mạc ruột, giúp cải thiện nhu động và giảm viêm. Bên cạnh đó, khoai và rau củ còn chứa nhiều vitamin C và K. Trong đó:

• Vitamin C: Giúp tăng cường sức bền thành mạch, hạn chế nứt/tổn thương búi trĩ;
• Vitamin K: Hỗ trợ đông máu, giảm xuất huyết tiêu hóa quá mức khi búi trĩ bị nứt/chảy máu.

3. Trái cây

Hầu hết các loại trái cây phổ biến đều chứa pectin – một dạng chất xơ hòa tan có khả năng giữ nước trong phân, giúp phân mềm và dễ đào thải hơn. Ngoài ra, vitamin C và chất chống oxy hóa flavonoids trong trái cây còn hỗ trợ tăng cường sức bền thành mạch, giảm tình trạng chảy máu trĩ. Vì vậy, bên cạnh việc tìm hiểu bệnh trĩ kiêng ăn gì, bổ sung trái cây tươi hàng ngày là cách đơn giản để cải thiện triệu chứng.

4. Ngũ cốc nguyên hạt

Ngũ cốc nguyên hạt như yến mạch, gạo lứt hay lúa mạch cung cấp hàm lượng chất xơ hòa tan dồi dào cùng hàm lượng cao vitamin nhóm B. Chất xơ trong ngũ cốc giúp làm mềm phân, tăng nhu động ruột, trong khi vitamin B hỗ trợ chuyển hóa năng lượng, giảm mệt mỏi do mất máu khi bị xuất huyết tiêu hóa. Trên thực tế, việc thay thế tinh bột tinh chế bằng ngũ cốc nguyên hạt có thể mang lại tác dụng chống táo bón rõ rệt, hữu ích cho những ai quan tâm người bị bệnh trĩ nên kiêng ăn gì và nên ăn gì tốt cho sức khỏe.

5. Cây họ Đậu

Đậu xanh, đậu đen, đậu lăng hay đậu Hà Lan đều chứa nhiều chất xơ hòa tan và protein thực vật dễ tiêu hóa. Chất xơ trong đậu giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm táo bón, đồng thời hỗ trợ hạ cholesterol máu – yếu tố liên quan đến sức khỏe mạch máu nói chung. Do đó, ngoài việc lưu ý bệnh trĩ kiêng ăn gì, bổ sung các loại đậu có thể hỗ trợ tốt cho người bệnh trĩ trong cả phòng ngừa và điều trị.

6. Mận khô

Mận khô nổi tiếng với tác dụng nhuận tràng nhờ hàm lượng chất xơ cực cao – khoảng 7g/100g, tức gấp 2,7 lần chuối và 3,2 lần so với cải bó xôi hay khoai tây. Ngoài ra, mận khô còn chứa sorbitol – loại đường rượu có khả năng hút nước ngược vào lòng ruột, giúp phân mềm và dễ đào thải.

7. Nha đam

Nha đam chứa nhiều chất nhầy polysaccharide giúp làm dịu niêm mạc ruột, đồng thời tăng cường khả năng giữ nước trong phân. Ngoài ra, thành phần anthraquinone trong nha đam còn có tác dụng kích thích nhu động ruột, nhờ đó giảm táo bón và áp lực lên tĩnh mạch trực tràng.

8. Nước lọc

Uống đủ nước mỗi ngày là nguyên tắc quan trọng giúp phân mềm và dễ đào thải. Nước tham gia trực tiếp vào quá trình chuyển hóa thực phẩm, giúp tạo khối phân và ngăn ngừa phân khô cứng. Ngược lại, thiếu nước sẽ làm táo bón nặng hơn và tăng áp lực lên búi trĩ. Thế nên, người bệnh trĩ cần duy trì thói quen uống 1,5–2,5 lít nước lọc/ngày để hỗ trợ hệ tiêu hóa.

9. Sữa chua, men vi sinh

Sữa chua và các sản phẩm bổ sung men vi sinh chứa nhiều lợi khuẩn như Lactobacillus, Bifidobacterium, giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột. Khi hệ vi sinh ổn định, quá trình tiêu hóa diễn ra trơn tru hơn, giảm táo bón và cải thiện nhu động ruột. Vì vậy, bổ sung sữa chua hoặc men vi sinh là cách tự nhiên để giảm táo bón và hỗ trợ ngăn tái phát trĩ hiệu quả.

10. Nước ép trái cây không đường

Nước ép trái cây không thêm đường giàu vitamin và khoáng chất, đồng thời cung cấp chất xơ hòa tan dạng lỏng, giúp cải thiện quá trình tiêu hóa. Ngoài ra, lượng vitamin C và chất chống oxy hóa trong nước ép còn hỗ trợ cải thiện sức bền thành mạch, giảm chảy máu do nứt búi trĩ. Vì vậy, bên cạnh việc tìm hiểu bệnh trĩ kiêng ăn gì, bổ sung nước ép trái cây không đường cũng là điều cần thiết.

Gợi ý thực đơn cho người bị trĩ

Dưới đây là gợi ý thực đơn cho người bệnh trĩ được xây dựng trên nguyên tắc giàu chất xơ, vừa đảm bảo dinh dưỡng, vừa hỗ trợ nhuận tràng, giảm táo bón:

Bữa ăn	Giờ ăn	Món ăn gợi ý
Bữa sáng	7h30	– Cháo yến mạch bí đỏ thịt nạc băm; – Một ly 250ml sữa đậu nành không đường
Bữa phụ	9h30	1 quả chuối chín + vài lát khoai lang luộc
Bữa trưa	11h30	– Cơm gạo lứt mềm – Canh rau mồng tơi nấu tôm – Rau muống xào tỏi ít dầu – Cá basa kho nghệ – Tráng miệng: đu đủ chín
Bữa xế	14h30	1 hũ sữa chua không đường + 1 nắm nhỏ hạt hạnh nhân
Bữa tối	17h30	– Cơm trắng nấu mềm; – Canh bí xanh nấu thịt nạc; – Đậu bắp xào tỏi; – Ức gà áp chảo với dầu ô-liu; – Tráng miệng: cam tươi.

Lưu ý khi xây dựng chế độ ăn cho người bệnh trĩ

Để hỗ trợ quá trình điều trị, người bị trĩ cần xây dựng chế độ ăn uống hợp lý, khoa học thay vì chỉ tập trung vào việc tìm hiểu bệnh trĩ kiêng ăn gì. Việc kết hợp dinh dưỡng cân đối với thói quen sinh hoạt đúng cách giúp giảm táo bón, cải thiện nhu động ruột và hạn chế bệnh tiến triển nặng. Một số lưu ý quan trọng người bệnh cần tuân thủ gồm:

• Uống đủ nước mỗi ngày (1,5–2 lít): Nước giúp làm mềm phân, hạn chế tình trạng khô cứng và giảm áp lực khi đi ngoài.
• Tập thói quen ăn đúng giờ: Ăn uống đều đặn giúp hệ tiêu hóa hoạt động ổn định, tránh rối loạn nhu động ruột.
• Tránh ăn quá no hoặc quá đói: Ăn quá nhiều gây áp lực bụng, còn nhịn đói dễ dẫn đến rối loạn tiêu hóa và táo bón.
• Không kiêng hoàn toàn chất đạm: Thiếu đạm có thể gây suy dinh dưỡng, giảm sức đề kháng, ảnh hưởng đến quá trình tái tạo máu sau xuất huyết búi trĩ (nếu có).
• Hạn chế lạm dụng thực phẩm chức năng: Lạm dụng thực phẩm chức năng khi chưa có chỉ định từ bác sĩ có thể gây loãng máu, góp phần khiến tình trạng chảy máu búi trĩ (nếu có) nhanh trở nặng.
• Không bỏ bữa, tránh ăn uống thất thường: Thói quen này dễ gây rối loạn nhu động, tăng nguy cơ táo bón.

Lời khuyên giúp giảm nguy cơ tái phát bệnh trĩ sau này

Để giảm nguy cơ tái phát trĩ, ngoài việc điều trị đúng cách, người bệnh cần duy trì những thói quen sinh hoạt khoa học. Điều này không chỉ hỗ trợ ổn định nhu động ruột mà còn hạn chế áp lực dồn lên tĩnh mạch hậu môn – yếu tố chính gây trĩ. Một số lời khuyên thực tế nên áp dụng thường xuyên gồm:

• Tạo thói quen đi vệ sinh đúng giờ: Không nên nhịn đi cầu, vì việc ứ đọng phân lâu trong trực tràng dễ làm phân khô cứng, tăng áp lực khi đại tiện.
• Hạn chế ngồi hoặc đứng quá lâu: Thay đổi tư thế thường xuyên mỗi khi ngồi lâu 45-60 phút giúp máu lưu thông tốt hơn, giảm áp lực vùng chậu và hậu môn. Đồng thời, người bệnh trĩ cũng không nên ngồi đại tiện lâu hơn 3-5 phút nhằm hạn chế áp lực quá mức lên vùng trĩ.
• Vệ sinh hậu môn đúng cách: Sử dụng nước sạch, tránh chà xát mạnh để giảm nguy cơ viêm nhiễm, đồng thời hạn chế kích ứng da quanh hậu môn.

Nếu đang lo lắng về chế độ ăn uống khi mắc bệnh trĩ, bạn có thể cân nhắc đến thăm khám tại Trung tâm Nội soi và Phẫu thuật Nội soi Tiêu hóa thuộc Hệ thống Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh. Bên cạnh việc ứng dụng nhiều công nghệ nội soi và phẫu thuật hiện đại, trung tâm còn phối hợp chặt chẽ với khoa Dinh dưỡng – Tiết chế để tư vấn xây dựng thực đơn khoa học, giúp người bệnh kiểm soát triệu chứng và hồi phục tối ưu.

Tóm lại, xác định đúng bệnh trĩ kiêng ăn gì và bổ sung thực phẩm phù hợp có thể góp phần làm nhẹ triệu chứng, đồng thời rút ngắn thời gian hồi phục. Tuy nhiên, người bệnh trĩ không nên chỉ dựa vào chế độ ăn uống mà bỏ qua việc kiểm tra sức khỏe. Thăm khám định kỳ là điều cần thiết để điều trị toàn diện, vì thực phẩm chỉ hỗ trợ chứ không thể thay thế thuốc men hay phác đồ y tế chuyên nghiệp đến từ bác sĩ.