Cúm mùa lạnh: Đừng chủ quan với những biến chứng âm thầm

Không ít người cho rằng cảm cúm chỉ là bệnh nhẹ, thường gặp nên ít chú trọng phòng ngừa và chăm sóc đúng cách khi mắc bệnh, thậm chí tự ý mua thuốc uống trong vài ngày. Trên thực tế, dù đa số trường hợp lành tính, cúm vẫn có thể gây biến chứng nếu bị xem nhẹ.

Dễ lây nhất vào sáng và tối

Theo thạc sĩ – bác sĩ Lê Ngô Minh Như, Phòng khám Ngũ Quan (Tai Mũi Họng – Mắt), Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM – cơ sở 3, virus cúm lan nhanh hơn vào mùa lạnh do nhiều yếu tố sinh học và hành vi:

Ảnh: AI

Không khí lạnh, độ ẩm thấp: Làm virus cúm tồn tại lâu hơn trong không khí. Lớp màng lipid của virus ổn định nhất ở nhiệt độ thấp, giúp virus “sống dai” và dễ phát tán.

Đóng kín không gian: Trời lạnh khiến mọi người ở trong phòng kín, ít mở cửa, tăng tiếp xúc gần, từ đó nguy cơ lây hô hấp tăng.

Niêm mạc đường hô hấp khô: Không khí lạnh làm khô lớp nhầy bảo vệ, khiến virus dễ xâm nhập hơn.

Giảm miễn dịch bẩm sinh: Thời tiết lạnh có thể làm giảm hoạt động của một số tế bào miễn dịch, đặc biệt ở mũi, họng.

“Thời điểm dễ lây cúm nhất trong ngày khi trời lạnh thường là buổi sáng và buổi tối, khi nhiệt độ thấp nhất, các giọt bắn tồn tại lâu trong không gian kín. Đây cũng là lúc mọi người tập trung đông trong phòng làm việc, lớp học, phương tiện công cộng”, bác sĩ Minh Như nói.

Các biến chứng cần lưu ý ở người lớn lẫn trẻ nhỏ

Đáng chú ý, bác sĩ Như có biết cúm có thể kích hoạt và làm nặng thêm các bệnh mạn tính như:

Hen, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD): Virus cúm gây viêm đường hô hấp, dễ dẫn đến đợt cấp và người bệnh phải nhập viện.

Bệnh tim mạch: Viêm nhiễm làm tăng tim bị quá tải, kích hoạt thiếu máu cơ tim, loạn nhịp hoặc suy tim cấp.

Nguy cơ biến chứng nặng khác: Nguy cơ viêm phổi, nhiễm trùng huyết… ở người lớn tuổi và suy giảm miễn dịch.

Nếu chủ quan khi bị cúm mùa lạnh, người bệnh có thể phải đối mặt với tình trạng bệnh diễn tiến nhanh thành viêm phổi, bội nhiễm, suy hô hấp, đợt cấp của bệnh nền, rối loạn điện giải, mất nước, kiệt sức.

Ở trẻ em, bác sĩ chuyên khoa 1 Trương Thị Ngọc Phú, Bệnh viện Nhi đồng 2 cho hay, đa phần các bệnh cúm mùa lạnh lành tính, tuy nhiên nếu cha mẹ chủ quan hoặc tự điều trị không đúng cách, trẻ vẫn có thể gặp các biến chứng trước mắt như viêm phổi, viêm tai giữa cấp, co thắt phế quản, mất nước do sốt cao kèm nôn ói hoặc bỏ bú, thậm chí khó thở và suy hô hấp.

Về lâu dài, cúm có thể làm tăng nguy cơ hen phế quản tái diễn, viêm mũi xoang mạn tính, suy giảm sức đề kháng và ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất do trẻ ăn uống kém trong thời gian mắc bệnh. Đáng lưu ý, trẻ dưới 2 tuổi, sinh non, suy dinh dưỡng hoặc có bệnh lý hô hấp nền thường diễn tiến nặng nhanh hơn và dễ phải nhập viện.

Ảnh: AI

Phòng ngừa cảm cúm đúng cách

Theo bác sĩ Ngọc Phú, trong giai đoạn giao mùa – thời điểm các bệnh hô hấp gia tăng theo chu kỳ hằng năm – phụ huynh cần chủ động bảo vệ trẻ bằng một số biện pháp cơ bản:

Giữ ấm đúng cách, đặc biệt vùng cổ, ngực, tay và chân.

Tránh để trẻ thay đổi nhiệt độ đột ngột khi ra vào phòng máy lạnh và không để quạt hoặc điều hòa thổi trực tiếp vào người trẻ.

Vệ sinh mũi – họng thường xuyên, rửa mũi bằng nước muối sinh lý khi trẻ nghẹt mũi, nhất là sau khi đi học về.

Hạn chế lây nhiễm chéo bằng cách tập cho trẻ rửa tay đúng cách, tránh tiếp xúc với người đang ho, sốt và hạn chế môi trường khói thuốc hoặc nơi đông người, kín gió.

Tăng cường sức đề kháng thông qua chế độ ăn đầy đủ dưỡng chất, ngủ đủ giấc, vận động hợp lý và uống đủ nước là rất quan trọng, đặc biệt trong thời tiết lạnh.

Tiêm chủng đầy đủ các vắc xin cần thiết như cúm, phế cầu và Hib đã được chứng minh giúp giảm rõ rệt nguy cơ mắc bệnh hô hấp và các biến chứng nặng.

Ở người trưởng thành, bác sĩ Như nhấn mạnh khi bị cúm mùa lạnh cũng không nên chủ quan. Khi các triệu chứng như ho hoặc đau cơ kéo dài, người bệnh có thể sử dụng thuốc theo hướng dẫn của bác sĩ và tuyệt đối không tự ý dùng kháng sinh khi chưa có dấu hiệu bội nhiễm. Bên cạnh đó, việc tiêm vắc xin cúm hằng năm được xem là biện pháp hiệu quả giúp giảm nguy cơ bệnh diễn tiến nặng và rút ngắn thời gian hồi phục nếu mắc cúm.