‘Không vui’ suốt 10 năm tưởng do tính cách, hóa ra mắc trầm cảm

Người phụ nữ đưa con trai 30 tuổi đến gặp bác sĩ với giọng dè dặt. Bà không chắc con mình có bệnh hay không, chỉ thấy từ khoảng năm 2015, anh dần ít nói, ít cười, khó gần hơn trước. Ngày nhỏ, anh từng hoạt bát, dễ bắt chuyện, nhưng sự thay đổi ấy diễn ra chậm rãi đến mức cả gia đình quen dần và coi đó là… tính cách.

Người con ngồi cạnh lặng lẽ gật đầu. Anh không phản đối, cũng không giải thích. Anh chỉ nói mình không thân thiện như người khác, ít cười và đã quen với điều đó. Hơn 10 năm nay, cuộc sống với anh luôn “nhạt”, không hẳn buồn dữ dội, nhưng hiếm khi thấy vui thật sự.

Anh vẫn đi làm, lập gia đình, có hai con, nhưng công việc không mang lại hứng thú. Anh dễ mệt, dễ nản, ngủ không sâu, sáng dậy không thấy sảng khoái.

Theo bác sĩ Nguyễn Viết Chung, Trưởng khoa Tâm thần, Bệnh viện E, những biểu hiện trên phù hợp với loạn khí sắc – hay trầm cảm mạn tính kéo dài (dysthymia, Persistent Depressive Disorder). Đây là dạng trầm cảm không ồn ào, mức độ không quá nặng như trầm cảm điển hình, nhưng dai dẳng suốt nhiều năm, âm thầm bào mòn năng lượng sống của người bệnh.

Người mắc loạn khí sắc thường không nhận ra mình bị bệnh. Họ cho rằng cảm giác buồn buồn, nhạt nhẽo, thiếu động lực là điều “ai cũng vậy”. Họ nghĩ mình chỉ trầm tính, hướng nội, ít nói. Trong khi đó, người xung quanh lại dễ cảm nhận một khoảng cách, ít vui, ít cười, khó gần, lúc nào cũng mang vẻ xa cách.

Loạn khí sắc dễ bị bỏ qua vì không kịch tính. Người bệnh vẫn làm việc được, vẫn sinh hoạt bình thường, không có biến cố đủ lớn để phải đi khám. Gia đình dần quen với sự im lặng, ít đặt câu hỏi, và nhãn “tính cách” trở thành lời giải thích thuận tiện cho tất cả.

Nguy hiểm ở chỗ, trạng thái này có thể kéo dài hàng chục năm. Không điều trị, người bệnh thường có chất lượng sống thấp, mất dần động lực học tập và làm việc, khó xây dựng các mối quan hệ thân mật, đồng thời tăng nguy cơ rối loạn lo âu hoặc lạm dụng chất kích thích.

“ Buồn kéo dài nhiều năm không phải là bình thường ”, bác sĩ nhấn mạnh. Một người “lúc nào cũng không vui” không nên chỉ được nhìn như trầm lặng hay khó tính. Im lặng, ít nói, ít cười không đồng nghĩa với ổn.

Loạn khí sắc là dạng trầm cảm không ồn ào, nhưng rất cần được gọi tên. Bởi đôi khi, điều đang bị nhầm là tính cách lại chính là một căn bệnh đã âm thầm theo con người suốt cả thập kỷ.