Bảo vệ sức khỏe đường hô hấp

Theo bác sĩ chuyên khoa 2 Nguyễn Trịnh Liên Hương, Khoa Khám bệnh, Bệnh viện Gia An 115 (TP.HCM), thời tiết mưa lạnh, ẩm ướt là điều kiện thuận lợi để virus, vi khuẩn đường hô hấp phát triển mạnh. Không khí lạnh làm niêm mạc mũi – họng co lại, giảm tiết chất nhầy bảo vệ, khiến mầm bệnh dễ bám dính. Đồng thời, mạch máu vùng hô hấp co lại làm giảm lưu lượng máu, khiến sức đề kháng tại chỗ suy yếu.

Độ ẩm cao cũng giúp nấm mốc phát triển, vi khuẩn hô hấp dễ lây lan qua giọt bắn, nhất là trong môi trường kín, ít thông thoáng. Ngoài ra, thời tiết lạnh khiến nhiều người hạn chế ra ngoài, sử dụng máy sưởi (làm khô không khí) hoặc ở phòng kín ít thông gió, tạo điều kiện cho mầm bệnh lây lan.

Những yếu tố này khiến các bệnh như cảm lạnh, viêm họng, viêm phế quản, viêm phổi,… gia tăng rõ rệt, đặc biệt ở những người có sức đề kháng yếu hoặc hệ hô hấp nhạy cảm như: trẻ nhỏ, người cao tuổi, người có bệnh hô hấp mạn tính như hen phế quản, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), viêm mũi – xoang dị ứng, hoặc người hút thuốc lá thường xuyên, làm việc trong môi trường ô nhiễm, người có bệnh nền mạn tính (như tim mạch, tiểu đường, suy thận, suy giảm miễn dịch).

Ảnh: AI

“Thông thường, các triệu chứng hô hấp nhẹ như sổ mũi, ho khan, đau họng có thể tự khỏi sau vài ngày nếu được nghỉ ngơi và chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, khi người bệnh cảm thấy mệt mỏi nhiều, ho dai dẳng không dứt, hoặc cơn ho trở nên nặng hơn, có đờm vàng, xanh hay lẫn máu, phải đi bác sĩ khám ngay”, bác sĩ Liên Hương cảnh báo. 

Để bảo vệ sức khỏe đường hô hấp trong thời tiết lạnh và ẩm, bác sĩ Liên Hương khuyến nghị một số biện pháp như sau:

Giữ ấm cơ thể: Đây là việc phải ưu tiên hàng đầu, đặc biệt là vùng cổ, ngực, bàn chân và mũi họng. Nên mặc đủ ấm khi ra ngoài, tránh để cơ thể ướt mưa hoặc thay đổi nhiệt độ đột ngột, chẳng hạn từ ngoài trời lạnh bước vào phòng điều hòa.

Không gian sống: Cần được giữ khô thoáng, tránh ẩm mốc vì đây là môi trường thuận lợi cho vi khuẩn và nấm mốc phát triển, dễ gây kích ứng đường thở. Khi sử dụng máy lạnh, nên đặt nhiệt độ từ 25 – 27 độ C, tránh để quá lạnh và dùng máy tạo ẩm nếu cần để tránh khô niêm mạc.

Chế độ dinh dưỡng và sinh hoạt: Nên uống đủ nước, ăn nhiều rau xanh, trái cây chứa vitamin C, tập luyện đều đặn để tăng sức đề kháng. Đặc biệt, cần đeo khẩu trang khi ra ngoài, hạn chế tiếp xúc với người đang mắc bệnh hô hấp và tiêm ngừa cúm, phế cầu định kỳ để phòng ngừa các bệnh lý đường hô hấp nặng.

Chăm sóc sức khỏe cơ – xương – khớp

Theo bác sĩ chuyên khoa 2 Kim Văn Trung, Khoa Khám bệnh, Bệnh viện Gia An 115, các bệnh về cơ – xương – khớp trở nên phổ biến hơn hoặc tái phát nặng hơn ở những người vốn có bệnh nền trong thời tiết mưa, lạnh kèm độ ẩm cao. Nguyên nhân là do sự thay đổi của nhiệt độ và độ ẩm ảnh hưởng trực tiếp đến hệ cơ – xương – khớp và hệ tuần hoàn của cơ thể.

“Khi trời lạnh, các mạch máu ngoại vi có xu hướng co lại để giữ nhiệt cho cơ thể, làm giảm lưu lượng máu đến các cơ, dây chằng và khớp. Hậu quả là các mô này kém linh hoạt, dễ bị co cứng, đau nhức, đặc biệt khi vận động hoặc thay đổi tư thế đột ngột. Đồng thời, sự giảm lưu thông máu ảnh hưởng quá trình trao đổi dưỡng chất đến xương dưới sụn, khiến cơn viêm bùng phát ở người có bệnh khớp mạn tính”, bác sĩ Văn Trung cho biết.

Ảnh minh họa: AI

Bên cạnh đó, độ ẩm cao và thay đổi áp suất không khí có thể làm tăng áp lực trong mô quanh khớp, gây sưng nề nhẹ và chèn ép vi thể, khiến cảm giác đau tăng rõ hơn, đặc biệt ở người có tổn thương khớp sẵn. Ngoài ra, thời tiết lạnh cũng khiến người dân ít vận động hơn, làm khớp dễ bị cứng, cơ yếu đi và tình trạng đau nhức càng rõ rệt.

Theo bác sĩ Văn Trung, nhóm người dưới đây sẽ bị ảnh hưởng rõ rệt nhất đến hệ cơ – xương – khớp trong thời tiết lạnh, độ ẩm cao:

Người lớn tuổi: Theo thời gian, hệ cơ – xương – khớp bị lão hóa, sụn khớp mòn dần, dịch khớp giảm, dây chằng và cơ bắp kém đàn hồi. Khi thời tiết thay đổi, những yếu tố này khiến họ dễ đau nhức, cứng khớp, đặc biệt vào buổi sáng hoặc khi vừa thức dậy.

Người mắc các bệnh mạn tính về xương khớp (thoái hóa khớp, viêm khớp dạng thấp, gout…): Sự thay đổi nhiệt độ và áp suất không khí có thể kích hoạt cơn viêm bùng phát.

Người làm việc văn phòng, ít vận động, hoặc thường xuyên ngồi sai tư thế, làm việc lâu trong môi trường máy lạnh: Dễ bị đau vai gáy, đau lưng, co cứng cơ khi thời tiết chuyển lạnh.

Người có tuần hoàn kém như người mắc bệnh tiểu đường, rối loạn mỡ máu, tăng huyết áp: Mạch máu co thắt trong thời tiết lạnh sẽ càng làm giảm lưu lượng máu đến cơ và khớp, dẫn đến cảm giác đau mỏi, tê buốt.

Người từng chấn thương hoặc phẫu thuật xương khớp: Do mô sẹo hoặc vùng tổn thương cũ thường kém thích nghi với sự co giãn nhiệt độ và áp suất.

“Nhiều người có thói quen tự xoa bóp, dán cao hoặc bôi thuốc giảm đau khi bị nhức mỏi cơ – xương – khớp, tuy nhiên điều này chỉ nên áp dụng khi triệu chứng nhẹ và ngắn hạn”, bác sĩ Văn Trung cho biết.

Theo bác sĩ Văn Trung, nếu tình trạng kéo dài hoặc có những dấu hiệu dưới đây, người bệnh cần đi khám sớm để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời:

• Đau kéo dài hoặc đau tăng dần, đặc biệt khi cơn đau không giảm dù đã nghỉ ngơi, xoa bóp hoặc dùng thuốc giảm đau thông thường.
• Khớp sưng, nóng, đỏ hoặc biến dạng, kèm cứng khớp buổi sáng kéo dài trên 30 phút.
• Cảm giác tê, yếu hoặc mất cảm giác ở tay, chân, đặc biệt nếu kèm theo đau lan dọc cột sống, vai hoặc hông.
• Đau về đêm khiến mất ngủ, sụt cân, sốt nhẹ hoặc mệt mỏi toàn thân.

Để tránh những cơn đau cơ – xương – khớp, bác sĩ Văn Trung khuyến nghị người dân nên giữ ấm cơ thể, đặc biệt là vùng cổ, vai, lưng, đầu gối và bàn chân; duy trì vận động đều đặn, không nên ngồi hoặc nằm lâu một tư thế; thực hiện các bài tập nhẹ như đi bộ, yoga, co duỗi khớp… Ngoài ra, chế độ dinh dưỡng hợp lý cũng đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe cơ – xương – khớp. 

Cuối cùng, người có bệnh lý cơ – xương – khớp mạn tính cần tuân thủ điều trị, tái khám định kỳ và không tự ý ngưng thuốc. Nếu thấy đau khớp tăng, cứng khớp kéo dài hoặc sưng, nóng, đỏ khớp, nên đi khám sớm để được điều chỉnh phác đồ phù hợp.