Cải cách về tư duy bảo vệ sức khỏe toàn dân

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, sáng 2/12, các đại biểu Quốc hội (ĐBQH) thảo luận về chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 – 2035.

Phát biểu thảo luận, đại biểu Phạm Trọng Nhân (Đoàn ĐBQH Thành phố Hồ Chí Minh) nhìn nhận, điều Nhân dân mong đợi ở Chương trình mục tiêu quốc gia không chỉ là một chương trình mới, mà là một tư duy đúng hơn về sức khỏe – tư duy giúp người Việt không chỉ sống thọ, mà sống thọ khỏe mạnh, có chất lượng và có ích.

Theo ông, muốn miễn viện phí phải giảm được bệnh; muốn giảm bệnh phải giảm các yếu tố nguy cơ; và để giảm được nguy cơ, thể chế phải đủ mạnh, quản lý phải đủ nghiêm và trách nhiệm phải được giao đúng từ gốc. Vì vậy, Chương trình mục tiêu quốc gia không chỉ là một chương trình tài chính – kỹ thuật, mà là một cuộc cải cách về tư duy bảo vệ sức khỏe toàn dân.

Đại biểu Phạm Trọng Nhân (Đoàn ĐBQH Thành phố Hồ Chí Minh). (Ảnh: Quốc hội)

Đại biểu cho rằng, Việt Nam đang bước vào giai đoạn “gánh nặng kép”, thời điểm rất nhạy cảm của dân số và sức khỏe. Con số bệnh không lây nhiễm chiếm tới gần 80% tổng ca tử vong; hơn 40% tử vong xảy ra trước tuổi 70 – nghĩa là trong độ tuổi đang lao động và cống hiến.

Người dân ăn mặn hơn nhiều lần khuyến cáo, tiêu thụ thực phẩm siêu chế biến tăng nhanh, thuốc lá và thuốc lá điện tử lan rộng trong giới trẻ, rượu bia ở mức cao hàng đầu châu Á, trong khi không gian vận động hạn chế và môi trường sống tiềm ẩn nhiều rủi ro…

Trong cùng thời điểm ấy, chúng ta già hóa nhanh hơn năng lực thích ứng của hệ thống. Chỉ hơn một thập kỷ nữa, Việt Nam sẽ chính thức bước vào xã hội già trong khi thu nhập còn thấp, bệnh mạn tính gia tăng và y tế cơ sở chưa đủ mạnh để quản lý bệnh từ sớm. Nếu không thay đổi hướng tiếp cận, chúng ta sẽ mắc kẹt trong vòng xoáy “tuổi thọ tăng – sức khỏe giảm – chi phí leo thang”.

“Ở các quốc gia phát triển, sống trong môi trường lành mạnh là quyền của người dân. Nhà nước và doanh nghiệp phải có trách nhiệm tạo ra môi trường bắt buộc người dân sống lành mạnh.

Còn ở ta, muốn ăn uống an toàn nhiều khi người dân phải tự tìm đường giữa thực phẩm không rõ nguồn gốc; muốn bảo vệ con khỏi quảng cáo rượu bia và thuốc lá điện tử thì phải tự tìm cách chặn các nguồn quảng cáo rượu bia – thuốc lá điện tử; muốn vận động thì phố xá bị chiếm vỉa hè và công viên đủ chuẩn.

Camera imou A32EP 3MP

Tầm xa hồng ngoại 10m với công nghệ hống ngoại thông minh. Chống ngược sáng HDR - Hỗ trợ đàm thoại 2 chiều - Hỗ trợ các tính năng thông minh: phát hiện chuyển động, phát hiện con người, phát hiện âm thanh bất thường, chế độ riêng tu, Smart tracking. Tích hợp còi báo động - Hỗ trợ chức năng Soft-AP, kết nối trực tiếp wifi camera không cần thông qua modem nhà mạng. Tích hợp Wi-Fi(IEEE802.11b/g/n), LAN, CLOUD (Imou Protect), ONVIF - Hỗ trơ khe cắm thẻ nhớ Micro SD max 256GB - Nguổn cấp: DC 5V1A, điện năng tiêu thụ - Chất liệu vỏ: Plastic. Đạt chứng nhận CE, FCC Xuất xứ: Trung Quốc ⁃ Bảo hành: 24 tháng. Trọn bộ sản phẩm bao gồm: -1 x Camera - 1 x Hướng dẫn Bắt đầu Nhanh -1x Bộ đổi nguồn -1x Cáp nguồn -1x Bọt gắn Hàng chính hãng imou bảo hành 2 năm toàn quốc

Đây rõ ràng là trách nhiệm của hệ thống, và Chương trình mục tiêu lần này phải có cách tiếp cận khác đi đó là đặt môi trường sống lên trước hành vi cá nhân”, đại biểu nêu rõ.

Quốc hội họp phiên toàn thể tại hội trường. (Ảnh: Quốc hội)

Vì vậy, theo đại biểu Phạm Trọng Nhân, phải đặt phòng bệnh làm trục xương sống của an ninh sức khỏe quốc gia. Nếu chúng ta tiếp tục đầu tư mở rộng bệnh viện, nhưng không kiểm soát nguyên nhân gây bệnh, người dân sẽ sống lâu nhưng sống bệnh, còn ngân sách và bảo hiểm y tế sẽ luôn chịu áp lực tăng chi.

Ông Nhân cũng đề xuất tăng thuế thuốc lá, rượu bia và đồ uống nhiều đường theo lộ trình hiệu quả; kiểm soát quảng cáo và khuyến mại sản phẩm gây hại; giảm muối, loại bỏ chất béo chuyển hóa; dán nhãn dinh dưỡng rõ ràng và dễ hiểu; và kiểm soát thực phẩm bẩn, phụ gia độc hại tại chợ và bếp ăn trường học.

Đồng thời, xây dựng Bộ chỉ số sức khỏe và lối sống quốc gia, công bố hằng năm để làm căn cứ giám sát; có chính sách đột phá với y tế cơ sở, đảm bảo nguồn lực và kinh phí tối thiểu dành cho trạm y tế xã; triển khai quản lý bệnh mạn tính tại cộng đồng có Bảo hiểm y tế chi trả; tăng năng lực xét nghiệm nhỏ; liên thông hồ sơ sức khỏe điện tử; và giảm lạm dụng xét nghiệm – kỹ thuật cao không thật sự cần thiết…

Nâng cao mức độ thụ hưởng thực chất của người dân

Cùng quan tâm đến Chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc sức khỏe, dân số và phát triển giai đoạn 2026 – 2035, đại biểu Trần Thị Nhị Hà (Đoàn ĐBQH Hà Nội), Phó trưởng Ban Dân nguyện và Giám sát cho rằng, mục tiêu tối thượng của chương trình phải là nâng cao mức độ thụ hưởng thực chất của người dân để mỗi chính sách khi đi vào cuộc sống đều tạo ra chuyển biến rõ rệt, bền vững và có ý nghĩa.

Đại biểu Trần Thị Nhị Hà (Đoàn ĐBQH Hà Nội). (Ảnh: Quốc hội)

Đề cập đến mục tiêu “tỷ lệ xã, phường, đặc khu đạt Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã là 90% vào năm 2030 và đạt 95% đến năm 2035”, bà Hà cho rằng, Bộ tiêu chí hiện hành được ban hành năm 2023 theo mô hình tổ chức xã, phường cũ, trong khi từ 1/7/2025, cơ cấu hành chính cấp xã vận hành theo mô hình mới với nhiều thay đổi căn bản.

Điện Thoại Di Động Honor X6c 6GB + 128GB/256GB - Pin 5300mAh NFC - Camer

Tuy nhiên đến nay, Bộ Y tế vẫn chưa ban hành bộ tiêu chí mới phù hợp và Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã hiện hành chỉ được áp dụng đến năm 2030, trong khi Chương trình mục tiêu lại kéo dài đến năm 2035.

Vì vậy, nữ đại biểu kiến nghị trước khi Quốc hội thông qua Nghị quyết, Bộ Y tế cần ban hành Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã mới, phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp; đồng thời có giải pháp ứng dụng công nghệ thông tin để việc đánh giá các tiêu chí được thực hiện một cách công khai, minh bạch, không cảm tính.

Về mục tiêu “Tỷ lệ trạm y tế xã, phường, đặc khu trên toàn quốc triển khai thực hiện dự phòng, quản lý, điều trị một số bệnh không lây nhiễm đầy đủ theo quy trình được hướng dẫn của Bộ Y tế đến năm 2030 đạt 100% và duy trì đến năm 2035”, đại biểu Trần Thị Nhị Hà cho rằng, mục tiêu này chưa thật sự rõ ràng, nếu mục tiêu là 100% trạm y tế xã quản lý được một số bệnh không lây nhiễm thì cơ bản chúng ta đã thực hiện được từ nhiều năm qua.

Điều quan trọng hơn là phải đạt bao nhiêu phần trăm người bệnh được quản lý và điều trị ngay tại tuyến y tế cơ sở. Theo khuyến nghị của WHO, đối với các nước phát triển khoảng 80%-90% bệnh nhân mắc các bệnh không lây nhiễm được chăm sóc tại y tế cơ sở. Đây mới là thước đo thực chất năng lực của hệ thống y tế và cũng là mục tiêu mà chúng ta cần hướng tới.

Vì vậy, đại biểu Trần Thị Nhị Hà kiến nghị điều chỉnh mục tiêu theo tỷ lệ bệnh nhân mắc bệnh không lây nhiễm được quản lý tại y tế cơ sở đạt 80% vào năm 2030 và 90% vào năm 2035. Để hiện thực hóa mục tiêu này, yêu cầu đặt ra là phải xây dựng kế hoạch triển khai thật khoa học, chặt chẽ và có chiều sâu; đồng thời cần sự vào cuộc quyết liệt, đồng bộ của chính quyền địa phương các cấp.