Không miễn trừ tuyệt đối mà miễn trừ có điều kiện

Điểm mới quan trọng của dự thảo Luật là bổ sung quy định về miễn trừ trách nhiệm pháp lý đối với người giám định tư pháp trong quá trình thực hiện hoạt động giám định.

Cho ý kiến về nội dung này, đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Đoàn ĐBQH tỉnh Lai Châu) đề nghị cân nhắc kỹ lưỡng quy định này, bởi hoạt động giám định tư pháp là lĩnh vực đặc thù, phức tạp, có ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả giải quyết các vụ án hình sự, vụ việc dân sự, hành chính.

Thực tế, nhiều người giám định e ngại tham gia giám định do lo sợ bị khiếu kiện, bị xử lý hình sự, kỷ luật khi kết luận giám định không được các bên chấp nhận (mặc dù đã làm đúng quy trình, đúng chuyên môn). Điều này sẽ gây khó khăn cho hoạt động giám định, đặc biệt là trong lĩnh vực chuyên sâu như tài chính, ngân hàng, công nghệ thông tin và môi trường…

Do đó, việc thiết lập cơ chế bảo vệ hợp lý cho người giám định tư pháp là cần thiết, nhằm khuyến khích người giám định tư pháp yên tâm cống hiến, thực hiện đúng chức năng chuyên môn.

Đại biểu Hoàng Quốc Khánh (Đoàn ĐBQH tỉnh Lai Châu). (Ảnh: Quốc hội)

Tuy nhiên, dự thảo luật cũng cần quy định rõ và chặt chẽ hơn để tránh lạm dụng miễn trừ. Nếu không được thiết kế rõ ràng, việc miễn trừ trách nhiệm một cách quá rộng sẽ dẫn tới làm giảm trách nhiệm cá nhân của người giám định, làm suy yếu cơ chế kiểm soát và giám sát tính trung thực của kết luận giám định. Đặc biệt là ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và công dân, nếu kết luận sai nhưng không có cơ chế ràng buộc về trách nhiệm.

“Cần xác định ranh giới rõ ràng hơn nữa giữa miễn trách nhiệm pháp lý và trách nhiệm nghề nghiệp, đạo đức nghề nghiệp. Việc miễn trừ không có nghĩa là người giám định được quyền sai sót, thiếu trung thực mà chỉ áp dụng khi họ thực hiện đúng pháp luật, đúng quy trình chuyên môn, không có lỗi cố ý, không vụ lợi, không cố ý làm sai lệch kết luận giám định”, đại biểu nói.

Theo ông, quy định không miễn trừ tuyệt đối mà miễn trừ có điều kiện, chỉ áp dụng khi người giám định tuân thủ quy trình, tiêu chuẩn chuyên môn, không có lỗi cố ý hoặc vi phạm đạo đức nghề nghiệp, có kết luận khách quan, trung thực, được tập trung lập đúng thẩm quyền.

Mua Hàng với Shopee

Bên cạnh đó cũng cần bổ sung việc xác định rõ phạm vi miễn trừ, chỉ áp dụng cho trách nhiệm dân sự, không bao gồm hành vi vi phạm pháp luật hình sự hoặc hành vi cố ý làm sai kết luận giám định. Đồng thời, bổ sung cơ chế giám sát nghề nghiệp rõ ràng hơn, như quy định về cơ quan độc lập trong đánh giá, xem xét kết luận giám định khi có dấu hiệu sai phạm, đảm bảo tính công khai, minh bạch và trách nhiệm nghề nghiệp.

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp). (Ảnh: Quốc hội)

Quy định thuận lợi, thực sự cởi trói cho văn phòng giám định tư pháp

Đại biểu Phạm Văn Hòa (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Tháp) cho rằng, giám định viên tư pháp về thương tích đặc biệt quan trọng, liên quan đến vấn đề quyền lợi của con người. Theo ông, Trung tâm giám định pháp y của Sở Y tế trong thời gian qua làm việc rất cơ bản, rất tốt, có đầy đủ những trang thiết bị y tế và đặc biệt bác sĩ chuyên khoa về lĩnh vực này.

Vì vậy, đại biểu đề nghị cân nhắc nếu giao cho Phòng kỹ thuật hình sự của Công an cấp tỉnh thực hiện, vì Phòng kỹ thuật hình sự công an tỉnh sẽ phải trang bị toàn bộ phương tiện máy móc và đội ngũ, như vậy sẽ tốn kém.

Về mở rộng phạm vi giám định về ADN, tài liệu kỹ thuật số, điện tử, dấu vết vân tay và tài nguyên, trong đó có chuyên ngành ADN, tài liệu kỹ thuật số, điện tử, dấu vết vân tay, đại biểu đề nghị nên giao cho bên kỹ thuật hình sự của cơ quan công an tổ chức thực hiện.

“Dấu vết vân tay, mống mắt, ADN là thuộc diện bí mật của con người, nếu giao cho văn phòng giám định pháp y tư nhân làm tôi cho rằng sẽ không đảm bảo sự khách quan”, ông Hoà nói.

Đại biểu Lã Thanh Tân (Đoàn ĐBQH thành phố Hải Phòng). (Ảnh: Quốc hội)

Khẳng định chủ trương xã hội hóa hoạt động giám định tư pháp là rất cần thiết, đại biểu Lã Thanh Tân (Đoàn ĐBQH thành phố Hải Phòng) đề nghị quan tâm hơn về phạm vi và lộ trình xã hội hóa. Dự thảo quy định các lĩnh vực mở rộng bao gồm cổ vật, di vật và quyền tác giả, ADN, tài liệu, kỹ thuật số và điện tử, dấu vết đường vân, tài chính, ngân hàng, xây dựng, tài nguyên.

Tải VPBank

Tuy nhiên, còn một số lĩnh vực tiềm năng khác như môi trường, an toàn thực phẩm, dược phẩm, công nghệ thông tin, truyền thông, động vật nguy cấp, quý hiếm chưa được quy định rõ.

Theo đại biểu, có thể nhu cầu thực tế hiện nay ít, nhưng xu hướng phát triển thời gian tới sẽ gia tăng. Vì vậy, đại biểu đề nghị hoàn thiện quy định này trong dự thảo Luật Giám định tư pháp (sửa đổi) theo hướng, ngoài việc mở rộng lộ trình, phạm vi xã hội hóa theo yêu cầu thực tế và xu hướng phát triển của từng lĩnh vực, cần bổ sung các quy định thuận lợi, thực sự cởi trói cho hoạt động của các văn phòng giám định tư pháp, bao gồm cơ chế đăng ký, tiêu chuẩn nhân lực, trang thiết bị, điều kiện cơ sở vật chất, quy trình phối hợp với cơ quan công lập, xây dựng cơ chế kiểm soát chất lượng, giám sát và đánh giá định kỳ để đảm bảo hiệu quả, minh bạch.