Làm rõ trường hợp tài sản bảo đảm là chỗ ở hoặc công cụ lao động duy nhất

Theo Ngân hàng Nhà nước, việc ban hành Nghị định hướng tới cách tiếp cận cân bằng hơn khi thu giữ tài sản bảo đảm, đặc biệt trong bối cảnh nhiều trường hợp tài sản gắn liền với chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu của người vay. Nhà quản lý cho rằng cần hạn chế tối đa tác động đến đời sống dân cư, giữ ổn định an sinh xã hội nhưng đồng thời phải tôn trọng nguyên tắc tự do thỏa thuận đã được Bộ luật Dân sự quy định.

Điểm mới quan trọng của Nghị định 304 là quy định chặt chẽ các điều kiện thu giữ khi tài sản bảo đảm được xác định là chỗ ở duy nhất hoặc công cụ lao động chủ yếu của bên vay. Theo đó, nhóm tài sản đặc biệt này chỉ được thu giữ khi đáp ứng đầy đủ điều kiện tại Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi và một trong hai điều kiện bổ sung của Nghị định.

Trong trường hợp tài sản là chỗ ở duy nhất, tổ chức tín dụng phải trích cho bên bảo đảm một khoản tiền tương đương 12 tháng lương tối thiểu, nhằm giúp người vay có nguồn lực tối thiểu để ổn định cuộc sống. Với trường hợp thu giữ công cụ lao động chủ yếu không hình thành từ vốn vay, khoản hỗ trợ tương đương 6 tháng lương tối thiểu sẽ được chi trả. Đây là cơ chế chưa từng có trước đây, đánh dấu sự thay đổi theo hướng nhân văn và thực tế hơn trong xử lý nợ xấu.

Ảnh minh họa.

Với các tài sản bảo đảm không thuộc nhóm chỗ ở hoặc công cụ lao động chủ yếu, việc thu giữ tiếp tục thực hiện theo các điều kiện chung của Luật và không phải thực hiện nghĩa vụ hỗ trợ bằng khoản tiền kể trên.

Nghị định đồng thời làm rõ trách nhiệm chứng minh của bên bảo đảm. Theo đó, người vay phải xác nhận và cung cấp tài liệu chứng minh tài sản thuộc hay không thuộc nhóm “tài sản đặc biệt” trong vòng 10 ngày làm việc kể từ khi nhận yêu cầu của bên nhận bảo đảm. Nếu không cung cấp, tài sản mặc nhiên được xác định là không thuộc trường hợp cần cơ chế hỗ trợ. Người vay chịu trách nhiệm về tính chính xác, hợp pháp của toàn bộ giấy tờ liên quan, từ giấy chứng nhận quyền sở hữu, sao kê thu nhập đến hóa đơn điện nước hoặc tài liệu chứng minh nơi cư trú.

Bộ phát wifi 4G di động mini ROOSEE M610, chuẩn wifi 6

Quy định này giúp tránh tình trạng lợi dụng chính sách để trì hoãn xử lý nợ; đồng thời đảm bảo mọi trường hợp thu giữ tài sản đều được xác minh rõ ràng, có cơ sở pháp lý vững chắc.

Tăng trách nhiệm của ngân hàng trong bảo vệ người vay

Nghị định 304/2025/NĐ-CP cũng quy định rõ trách nhiệm của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài và tổ chức mua bán – xử lý nợ. Trước hết, bên nhận bảo đảm phải cung cấp đầy đủ thông tin liên quan đến quyền, nghĩa vụ của người vay theo Nghị định mới, bảo đảm người vay hiểu rõ nghĩa vụ chứng minh và quyền lợi được hưởng nếu tài sản của họ thuộc trường hợp đặc biệt.

Quan trọng hơn, tổ chức tín dụng có trách nhiệm trích khoản tiền hỗ trợ theo quy định trước khi tiến hành thu giữ tài sản và được tính khoản này vào chi phí xử lý tài sản bảo đảm. Đây là điều khoản thể hiện sự chia sẻ rủi ro giữa ngân hàng và người vay, giảm tác động tiêu cực tới người dân khi rơi vào tình trạng nợ xấu nhưng vẫn đảm bảo tính nghiêm minh của quy trình xử lý nợ.

Nghị định cũng quy định rõ thủ tục thu giữ tài sản bảo đảm phải tuân thủ các bước quy định tại Điều 198a Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi, từ việc thông báo, phối hợp với chính quyền địa phương đến tổ chức thu giữ. Như vậy, toàn bộ quy trình được đặt dưới khung pháp lý thống nhất, hạn chế tranh chấp, đảm bảo tính minh bạch và tránh các hành vi lạm quyền.

Tải VPBank

Có hiệu lực thi hành từ ngày 1/12/2025, Nghị định 304 được kỳ vọng sẽ tạo hành lang pháp lý chặt chẽ, nhân văn và linh hoạt hơn cho hoạt động thu giữ tài sản bảo đảm khi xử lý nợ xấu. Việc bổ sung cơ chế hỗ trợ tài chính cho người vay gặp khó khăn được đánh giá là giải pháp hài hòa lợi ích, góp phần ổn định xã hội nhưng vẫn bảo vệ kỷ luật tín dụng, tăng hiệu quả xử lý nợ xấu trong hệ thống ngân hàng.

P.T